پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از شگردهایی که فرقه اهل حق از آن برای پایه گذاری اعتقادات و آموزه های خود بهره جسته است، روش جایگزین سازی است. نمونه هایی از این روش در اعتقادات و آموزه ها و همچنین شخصیت های اهل حق را می‌توان مشاهده نمود.

برخی از رهبران فرقه  اهل حق برای برخی از اعتقادات تشیع مثل امامت، جایگزین درست کرده اند؛ این فرقه اگر چه به امامت دوازده امام اعتقاد دارند اما بر اساس عقیده حلول و دونادون امامان را مظهر بزرگان و پیران خود می دانند[1] مثلاً بابایادگار از رهبران اهل حق را که در کرند مدفون است، امام حسین (علیه السلام) می دانند و یا برخی دیگر داوود را که در سر پل ذهاب دفـن اسـت، امام حسن(علیه السلام) معرفی می‌کنند. حتی برخی از گروه‌ها برای خود امام زمانی نیز تراشیده اند.

در احکام عملی نیز این فرقه احکامی را جایگزین احکام الهی نموده و طبق آن عمل می‌کنند، به عنوان مثال، نویسنده کتاب سرسپردگان در مصاحبه ای که در سال ۱۳۴۷ ش با یکی از اهل حق ترتیب داده مطالبی را می نویسد، از جمله می‌پرسد شما نماز می خوانید؟» جواب می‌دهد: «خیر ما نماز نمیخوانیم ولی به جای آن در جم خانه در هر هفته و پانزده روز نیاز م‌دهیم».[2] بر این اساس نیاز را جایگزین نماز نموده اند.

در مساله قبله نیز اگر چه بسیاری از پیروان این فرقه  کعبه معظمه را قبله  خود می‌دانند اما در میان این فرقه عده ای مکانی دیگر را جایگزین مکه معظمه نموده و آن مکان را قبله خود می دانند. بنابر احکام عقيدتي این افراد از اهل حق، قبله آن ها «پردیور» محلی در غرب شهرستان پاوه که جایگاه سلطان سهاک است معرفی شده و در منطقه توتشامی و قلخانی... مردگان را رو به پردیور خاک و دفن می‌نمایند و قربانی‌ها را هم رو به پردیور قبله اهل حق ذبح می‎کنند.[3]

یکی از حربه های دشمنان دین جای دادن خرافات و عقاید باطل در میان آموزه های مذهبی است. از جمله این باورهای خرافی، اعتقاد به دونادون است که متاسفانه این عقیده در آموزه های فرقه اهل حق از مبانی اعتقادی محسوب شده و پیامدهای منفی در پی داشته که یکی از این پیامدها جایگزین کردن شخصیت های فرقه ای به جای امامان معصوم(علیهم السلام) است. بر این اساس، معتقدند که علم رهبرانشان تعلیمی نیست؛ بلکه افاضه شده از طرف خداوند و امامان است. این در حالیست که بسیاری از کلام بزرگان این فرقه با روایات معصومین(علیهم السلام) در تضاد بوده و سازگاری ندارد و بزرگان اهل حق این اندیشه های متضاد را جایگزین رهنمودهای تعالی بخش معصومین نموده اند.

جایگزین سازی در اهل حق پیامدهای متعددی از جمله سهل انگاری نسبت به تکالیف و آموزه های دینی به دنبال دارد. برخی از بزرگان این فرقه برای جذب افراد به فرقه خود از این حربه استفاده نموده و احکامی را جایگزین احکام واقعی نموده اند تا این آیین را آیینی همراه با تساهل و تسامح جلوه دهند. احکام الهی بر اساس حکمت و مصلحت از سوی شارع مقدس تعیین و قابل تغییر نیست و جایگزین پذیر نمی‌باشد و قرار دادن اعمالی دیگر به جای آن ها بدعتی آشکار است که تحریف دین را به دنبال دارد.

پی نوشت:

[1]. خواجه الدین، سید محمدعلی، سرسپردگان، خورشید، تبریز، ص31

[2]. همان، ص 98

[3].مردانی، محمد، سیری کوتاه در مرام اهل حق، سپهر، قم،  ص39