پایگاه جامع فرق، ادیان ومذاهب_ معنى نذر در فقه شیعه آن است كه انسان خود را متعهّد به انجام كار يا پرداخت چيزى معيّن، در صورت تحقق هدف و برآورده شدن مقصود و حاجت خويش كند و بگويد: «براى خدا بر گردن من است كه اگر چنين شد فلان كار را انجام دهم» اين عمل همان نذر شرعى است كه  فقهاء در كتب و رسائل خود به آن اشاره کرده اند.

نذر مثل سایر تکالیف شرعی شروطی دارد که عبارتند از داشتن عقل، بلوغ و اختیار؛ بنابر این نذر کننده باید فردی عاقل و بالغ باشد و نذرش از روی اختیار و با قصد جدی صورت گیرد.(1) از جمله نذرهایی که الزام آور نیست، نذر در خواب است؛ چون از روی قصد و اختیار صورت نمی گیرد.

نذر یکی از احکام مهم فرقه اهل حق به شمار می رود. نذر از نگاه این فرقه، همان نیازی است که نوعاً در جمخانه ها انجام می گیرد. یکی از احکام مربوط به نذر در این فرقه، الزام آوری نذری است که در خواب صورت می گیرد. به نظر فرقه اهل حق، تصمیماتی که در «خواب» گرفته شود و نیز «نیّاتی که در خواب» کرده شود الزام آور است و باید آنها را انجام داد. (2) نورعلی الهی در این باب به تفصیل سخن گفته و چندین فصل به تعهدات و نذرهایی که در خواب انجام می شود، اختصاص می دهد. نامبرده در کتاب برهان الحق معتقد است که نیت و عهد و نذری که در خواب انجام شده به موقع عمل شود و در این باب چهار مورد را ذکر می کند :

١- شخصی در رؤیا به بیننده خواب دستور می دهد که فلان نذر را انجام دهد.

۲ - بیننده خواب، صاحب شیئی معین و خاصی است و در خواب می بیند که آن را به نذری اختصاص داده و وقف کرده است .

3- بیننده خواب، در عالم خواب تصمیم می گیرد که عملی خاص را به قصد نذر انجام دهد .

۴- صاحب خواب، در خواب می بیند که کسی به او می گوید  تو می بایست برای نذرت فلان کار را انجام می دادی چرا بدان عمل نمی کنی؟

بیننده خواب، حتی اگر چنین نذری نکرده باشد باید آنرا اجرا کند و اگر در بیداری به یاد نیاورد که به خاطر و در قبال کدام پیر تعهد انجام آن نذر را به گردن گرفته است باز باید بدان عمل کند. اما اگر نذر برای او سنگین باشد از انجام آن معاف است.(3)

این حکم، مثل بسیاری از احکام شرعی که توسط بزرگان اهل حق جعل می شوند هیچ سند شرعی از کتاب الهی و سنت معصومین (علیهم السلام) نداشته و از جهت عقلی نیز قابل تایید نمی باشد چون فردی که در خواب است عقلاً هیچ اراده و اختیاری نداشته تا نذر و نیت او موثر واقع شود.

پی نوشت:

(1). توضیح المسائل (محشی)، امام خمینی(ره) ، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۶۱۰.

(2). سر سپردگان،خواجه الدین، سید محمد علی، نشر خورشید، تبریز، 1349،ص75

(3). همان، به نقل از برهان الحق.