پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_در عصرغیبت کبری به خاطر قطع ارتباطی که بین امام معصوم(علیه السلام) و جامعه رخ داد، اهل بیت (علیهم السلام) برای جلوگیری از سرگردانی مردم در امور مختلف؛ مردم را مکلف کردند تا در غیاب حضرت، به عالمان دینی مراجعه کنند.

اسحاق بن یعقوب درباره تکلیف شیعیان در غیبت کبری از امام مهدی‌(عجل الله تعالی فرجه) سؤال کرد و توقیع ذیل در پاسخ او صادر گردید: «... أَمَّا الْحَوَادِثُ‏ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِيهَا إِلَى رُوَاةِ حَدِيثِنَا فَإِنَّهُمْ حُجَّتِي عَلَيْكُمْ وَ أَنَا حُجَّةُ اللَّهِ عَلَيْهِمْ (1)در پیشامدهایی‌که برای شما رخ‌می‌دهد، باید به راویان اخبار ما (علما) رجوع کنید، ایشان حجّت من بر شما هستند و من حجّت خدایم»

در این روایت به دو مسئله اشاره شده است. مسئله اول موضوعاتی که باید به فقیه رجوع کرد و مسئله دوم، اصل حجیت رجوع به عالمان دینی مطرح شده است که آنها را به عنوان حجت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) بر مردم دانسته است.

همچنین در روایاتی که در تفسیر منسوب به امام حسن عسکری(علیه السلام) نقل شده است دیگر صفات این عالمان دینی را بیان کرده است: «فَأَمَّا مَنْ كَانَ مِنَ الْفُقَهَاءِ صَائِناً لِنَفْسِهِ، حَافِظاً لِدِينِهِ، مُخَالِفاً لِهَوَاهُ، مُطِيعاً لِأَمْرِ مَوْلَاهُ فَلِلْعَوَامِ‏ أَنْ‏ يُقَلِّدُوهُ‏(2) هر یک از فقها که بر نفس خود مسلّط باشند و دین خود را حفظ کنند و با هوای نفس خود مخالفت ورزد و امر خدا را اطاعت کند، بر همگان واجب است که از او تقلید نمایند.»

با وجود این که تقلید پشتوانه روایی دارد، جریان احمد اسماعیل بصری با این امر مخالفت کرده و درباره آن نظرهای متناقضی را بیان کرده است. این فرد امروزه ادعا دارد که ولایت فقیه و تقلید از مجتهد، بدعت و حرام است؛ در حالی که این فرد در ابتدای دعوت خود و در کتابش با عنوان (التیه، الطریق الی الله) پس از تایید نظرات شیخ عبدالکریم زنجانی و آیت الله سید عبدالاعلی سبزواری در اثبات مقام فتوا و ولایت بر مردم در امور سیاسی که همان ولایت فقیه باشد، چنین نظر خود را اعلام می کند که در زمان غیبت کبری لازم است از فقیه جامع الشرایط در فقه و امور سیاسی تبعیت و تقلید نمود، اما اگر نایب خاص امام مهدی (علیه السلام) بیاید، دیگر لازم است از نایب خاص تبعیت نمود.(3) این تناقض آشکار در کتاب های احمد بصری وجود دارد و قابل انکار نیست. وجوب تقلید اینقدر روشن است که خود او هم به این امر در اول ادعای خویش، اعتراف کرده است.

یکی دیگر از شبهاتی که این فرقه در مورد تقلید، مطرح می نمایند این است که روایت امام حسن عسکری (علیه السلام) که صفاتی را برای فقیه مشخص کرده است، دلالت بر وجوب تقلید نمی کند و عبارت "للعوام ان یقلدوه" این مطلب را می رساند که تقلید مستحب است و واجب نیست.

در جواب به این شبهه باید به این نکته توجه کرد که وجوب تقلید از لام در للعوام ان یقلدوه فهمیده می شود. لام در «للعوام ان یقلدوه» همانند لام در «لله علی الناس حج البیت من استطاع الیه سبیلا» برای بیان تکلیف است. همانطور که لام در آیه مربوط به حج ، دلالت بر وجوب دارد، همانطور نیز لام در حدیث «للعوام ان یقلدوه» نیز دلالت بر وجوب می کند.

پی نوشت:

(1) ابن بابويه، محمد بن على، كمال الدين و تمام النعمة، ج‏2 ؛ ص484، اسلاميه - تهران، چاپ: دوم، 1395ق.

(2) حسن بن على عليه السلام، التفسير المنسوب إلى الإمام الحسن العسكري عليه السلام، ص300، مدرسة الإمام المهدي عجل الله تعالى فرجه الشريف، ايران؛ قم، اول، 1409 ق.

(3) احمد اسماعیل بصری، التیه الطریق الی الله، ص 43.