پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ به گزارش مطبوعات آمریکایی، بایدن در سفر به غرب آسیا قرار است توافق نهایی درباره یک پروژه چهار جانبه که شامل آمریکا، عربستان، مصر و رژیم صهیونیستی است، را اعلام کند؛ توافقی که مربوط به انتقال مالکیت جزایر تیران و صنافیر به عربستان است.

پس از امضای توافق عادی ‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی از سوی برخی کشورهای عربی نظیر مصر، اردن، امارات و بحرین، در سال های گذشته، عربستان کشور عربی بعدی است که روابط خود با این رژیم را عادی سازی می کند. این روزها این مسأله به صورت جدی در حال طرح است.

مصر 42 سال پیش در پیمان کمپ دیوید(1) و اردن هم 26 سال قبل با پیمان وادی َرَبه(2) سازش خود را اعلام کرده بودند. یکی از مهم ترین مفاد این پیمان ها، آزادی زمین اشغال شده توسط رژیم صهیونیستی بود. مصر در کمپ دیوید، صحرای سینا را و اردن نیز در وادی عربه بخشی از اراضی اشغالی اردن را از رژیم صهیونیستی پس گرفتند.

تاکنون کشورهای عربی نظیر مصر و اردن بر مبنای زمین در برابر صلح با رژیم صهیونیستی، توافق صلح را امضا کرده بودند. حتی در ازای عادی سازی روابط امارات با این رژیم نیز توافق شده بود طرح الحاق کرانه باختری به سرزمین های اشغالی به حالت تعلیق دربیاید.(3)

گویا همین مبنا را برای عادی سازی روابط عربستان و رژیم صهیونیستی نیز می خواهند اعمال کنند. مطبوعات آمریکایی گزارش دادند آمریکا و رژیم صهیونیستی در راستای تلاش برای رسمی کردن عادی سازی سازی ریاض و تل ‌آویو این بار از دروازه جزایر راهبردی تیران و صنافیر وارد شده ‌اند.

رسانه ‌های صهیونیستی چند روز قبل گزارش دادند که در ازای موافقت سعودی ‌ها با عبور هواپیماهای اسرائیلی از حریم هوایی عربستان، مالکیت جزایر تیران و صنافیر از مصر به عربستان منتقل می‌ شود. بر این اساس از آنجایی که دو جزیره مذکور جزئی از توافق صلح میان رژیم صهیونیستی و مصر هستند، تل ‌آویو طرف اصلی تصمیم‌ گیرنده درباره انتقال مالکیت آنهاست.

بنابراین ایالات متحده تلاش خواهد کرد تا سعودی ‌ها را برای اجابت دو خواسته رژیم صهیونیستی به عنوان پیش ‌شرط انتقال مالکیت جزایر تیران و صنافیر به عربستان متقاعد کند.
اولین خواسته صهیونیست ‌ها در این زمینه همانطور که اشاره شد این است که عربستان باید به طور رسمی و علنی حریم هوایی خود را به روی پروازهای اسرائیل به سمت آسیای شرقی باز کند.
خواسته دوم این است که عربستان اجازه سازماندهی پروازهای اسرائیل برای انتقال مستقیم حجاج فلسطینیِ دارای تابعیت اسرائیلی را بدهد.

بسیاری از ناظران بر این باورند که انتقال مالکیت جزایر مذکور از مصر به عربستان گام مهمی در راستای عادی سازی روابط ریاض و تل ‌آویو خواهد بود و شاید همین توافق منجر به امضای یک توافق سازش کامل میان دو طرف گردد. بایدن نیز اشتیاق زیادی برای این توافق دارد و امیدوار است که بتواند از آن به عنوان دستاوردی در انتخابات میان ‌دوره‌ ای کنگره که نوامبر آینده برگزار می ‌شود استفاده کند.

اما مهمترین سوالی که اکنون به وجود می‌آید این است که آیا عربستان حاضر است مالکیت جزایر تیران و صنافیر که از دهه 90 گذشته به دنبال آنها بود را به بهای عادی‌ سازی رسمی روابط با رژیم صهیونیستی به دست بیاورد؟

با وجود اینکه سیگنال ‌های متعددی از احتمال سازش قریب ‌الوقوع سعودی ‌ها با رژیم صهیونیستی مشاهده می‌شود اما واقعیت آن است که عربستان و حتی شخص محمد بن سلمان، ولیعهد این کشور از نظر روانی و سیاسی آماده پرداختن چنین بهایی نیستند و شرایط کامل برای امضای توافق صلح با صهیونیست‌ها را ندارند.

عربستان سعودی کنترل این دو جزیره را که دروازه ورود به بندرهای العقبه و ایلات هستند، در سال ۱۹۵۰ به مصر واگذار کرد. این جزایر بعدها به عنوان بخشی از معاهده صلح سال ۱۹۷۹ میان تل ‌آویو و مصر، غیر نظامی شدند.

در آوریل سال 2016 در جریان سفر سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه سعودی به مصر، توافقی درباره تعیین مرزهای دریایی بین دو کشور انجام شد که به موجب آن باید مصر مالکیت جزایر تیران و صنافیر را به عربستان واگذار می‌ کرد؛ مسئله ای که موجب خشم گسترده ملت مصر و نخبگان این کشور شد و یک جنگ سیاسی و حقوقی در این کشور به وجود آمد و در نهایت موضوع انتقال مالکیت جزایر مذکور لغو شد.

با وجود اعتراضات عمومی در مصر، پارلمان این کشور در تاریخ ژوئن ۲۰۱۷ و دادگاه عالی مصر در مارس ۲۰۱۸، توافقی را برای انتقال مالکیت و حاکمیت این دو جزیره به عربستان سعودی تصویب کردند؛ اما این توافق به دلیل معاهده ۱۹۷۹ به رضایت و تایید رژیم صهیونیستی هم نیاز داشت.

هرچند که در آن زمان عربستان موفق به حاکمیت بر جزایر مذکور نشد اما روند انتقال مالکیت این جزایر همچنان ادامه یافت تا اینکه در مرحله فعلی تبدیل به فرصتی برای رژیم صهیونیستی شده است؛ به طوری که تل‌ آویو قصد دارد از این جزایر به عنوان دروازه عادی سازی روابط با عربستان استفاده کند.

حاکمیت عربستان بر جزایر تیران و صنافیر به معنای آن است که این کشور به شکل یک جانبه بر تنگه تیران مسلط می ‌شود و می ‌تواند ناوبری دریایی در خلیج عقبه را کنترل کند. اما قابل توجه است که سعودی ‌ها از طریق مذاکرات مستقیم با مصر نیز می ‌توانند به چنین توافقی دست یابند و اینکه حاکمیت بر جزایر تیران و صنافیر امتیاز عادی سازی رژیم صهیونیستی با عربستان شود، بهای زیادی است که توسط سعودی ‌ها پرداخته خواهد شد.

اما در نهایت همه چیز به فضای مذاکراتی که در جریان سفر بایدن به عربستان و فلسطین اشغالی انجام خواهد شد، بستگی دارد. ذکر این نکته ضروری است که در هر صورت در جریان این سفر گامی در راستای عادی ‌سازی روابط عربستان و رژیم صهیونیستی برداشته می ‌شود و احتمالاً عربستان حریم هوایی خود را به روی پروازهای صهیونیست ها باز کند؛ اما صحبت از امضای توافق رسمی با تل‌آویو، مشابه کاری که پیش تر امارات و بحرین انجام داده ‌اند، زود است.(4)

پی نوشت:
1. پیمان کمپ دیوید، پیمانی است که با میانجی ‌گری جیمی کارتر، رئیس‌جمهور وقت آمریکا در کمپ دیوید که خانه ییلاقی رئیس جمهور آمریکا می ‌باشد، توسط انور سادات، رییس جمهور مصر و مناخیم بگین، نخست ‌وزیر وقت رژیم صهیونیستی در تاریخ ۱۷ سپتامبر ۱۹۷۸ به امضا رسید.
2. عَرَبه یک منطقه جغرافیایی در جنوب حوضه آبریز دریای مرده است که بخشی از مرز میان مناطق اشغالی رژیم صهیونیستی و اردن را تشکیل می‌دهد. اسرائیل در باختر عربه و اردن در خاور عربه است.
3. ر.ک: امین جعفری، «زمینه ها و پیامدهای آشکارسازی روابط امارات و رژیم صهیونیستی»، خبرگزاری قدس(قدسنا)، شناسه مطلب: 347731؛ سید رضا عمادی، «توافق صلح امارات و رژیم صهیونیستی: اهمیت، اهداف و پیامدها»، برگرفته از: اندیشکده تبیین، منتشر شده در تاریخ ۲۷ مرداد ۱۳۹۹
4. جامعه خبری تحلیلی(گروه سیاسی) الف، ۲۰ تیر ۱۴۰۱