پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ ابلاغ خلافت و جانشینی امیرالمومنین (علیه‌السلام) در غدیرخم، مهمترین اتفاق مبارک برای مسلمانان بعد از رسالت نبی مکرم اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) است. استفاده رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) از کلمه «ولی» در خطبه شریف غدیر یکی از مهمترین دلایل پیروان مکتب اهل بیت (علیهم‌السلام) برای اثبات جانشینی و خلافت امیرالمومنین (علیه‌السلام) است. هر چند شواهد بسیاری برای اثبات جانشینی حضرت وجو د دارد، اما خطبه غدیر به تنهایی دلالت بر جانشینی دارد.

با بررسی منابع تاریخی و روایی مشخص می‌شود که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در روز غدیر با بیان خطبه‌ای شیوا، ولایت و زعامت خود و خدای رحمان را بر مسلمانان به اثبات رساندند و بعد از آن ولایتی را که خدای رحمان به پیامبرش عنایت کرده، رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نیز همانند آن نوع ولایت را برای امیرالمومنین (علیه‌السلام) مشخص و ثابت می‌دانند.

با وجود تواتر حدیث شریف غدیر و دلایل مختلف روایی و آیات متعدد و احادیث صحیح السندی که از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در رابطه با جانشینی امیرالمومنین (علیه‌السلام) بیان شده است، اما هنگامی که مغرضینِ خلافت اهل بیت (علیهم‌السلام) کلمه ولی در حدیث شریف غدیر را مشاهده می‌کنند، دست به تحریف آن زده و آن را از معنای جانشینی به معنای دوستی و همنشینی تغییر می‌دهند. این تحریف در حالی است که خلفای اهل سنت هنگامی که در فکر انتخاب جانشین بودند، با استفاده از کلمه «ولی» مفهوم جانشین را بیان کرده‌اند و جالب آنجاست که کسی در فهم معنای ولی شک نکرده و تا زمان کنونی «ولی» همان خلیفه و جانشین معنا می‌شود.

به عنوان نمونه بلاذری در کتاب انساب الاشراف، با اشاره به خطبه ای که خلیفه دوم اهل سنت پس از مرگ ابوبکر و به هنگام خلیفه شدنش خواند، اشاره می کند و می نویسد: «عمر بن خطاب هنگامی که به ولایت رسید و خلیفه شد، خطبه‌ای خواند و گفت ...» وی در ادامه به نقل از خلیفه دوم اهل سنت می‌نویسد: «من قطعاً ولی شما شده‌ام.»(1) این سخنان در حالی بیان می‌شود که عمر بن خطاب ولی را به معنای خلیفه و خلافت به کار برده است.
همچنین ابن حجر عسقلانی در شرح صحیح بخاری به سخنان عمر بن خطاب به اعضای شورای شش نفره اشاره می‌کند. ابن حجر می‌نویسد: «عمر بن خطاب به اعضای شورا می‌گفت: اگر برای امر خلافت و ولایت انتخاب شدید، تقوا را رعایت کنید.»(2)

این سخنان دلالت بر آن دارد که علاوه بر علما و محدثین، حتی خلفای اهل سنت نیز از معنای ولی و ولایت خبر داشته و تنها به دلیل بغض و دشمنی با امیرالمومنین (علیه‌السلام) کلمه «ولی» در خطبه شریف غدیر را به معنای دوست و هم نشین ترجمه و تفسیر کرده‌اند. این تغییر و تحریف، باعث شده که آنان با امر خداوند مخالفت کرده و آن را قبول نکنند.

پی‌نوشت:
1. بلاذری، أنساب الأشراف، ج10، ص363، دار الفكر – بيروت، چاپ اول، 1417 هـ. «خطب عمر بن الخطاب رضی الله عنه حين ولی فحمد الله وأثنى عليه وصلى على نبيه ثم قال: إنی قد وليت عليكم.»
2. ابن حجر عسقلانی، فتح الباری شرح صحيح البخاری، ج7، ص68، نشر دار المعرفة - بيروت، تحقيق: محب الدين خطيب، 1379هـ ق. «فان وليت هذا الأمر فاتق الله فيه.»

محمدجواد مهریار