پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ بیعت مسلمانان و به طور خاص، خلفای اهل سنت با امیرمؤمنان (علیه‌السلام) در روز غدیر خم یکی از واقعیاتی است که در منابع اهل سنت بارها به آن اشاره شده است و حادثه ناگواری که در تاریخ ثبت شده است، نقض عهد و پیمان مسلمانان در قبال خلافت و جانشینی امیرمؤمنان (علیه‌السلام) است. یکی از شبهاتی که از سوی وهابیون مطرح می‌شود آن است که آیا رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) از بد عهدی مسلمانان نسبت به واقعه غدیر و قبول خلافت و جانشین امیرمؤمنان (علیه‌السلام) آگاهی داشتند؟ و اگر حضرت از این بدعهدی آگاهی و اطلاع داشت، چرا و به چه دلیل پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) امامت و خلافت را ابلاغ کرد؟

در پاسخ به سؤال اول باید گفت؛ با بررسی در منابع معتبر اهل سنت مشخص می شود، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) از نقض عهد و پیمان مسلمانان آگاهی کامل داشتند. حاکم نیشابوری یکی از علمای مشهور اهل سنت است که بر شیوه و روش بخاری و مسلم به جمع آوری روایات و احادیث اهل سنت پرداخته است در کتاب خود به سخنی از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) اشاره می‌کند که راوی آن امیرمؤمنان (علیه‌السلام) است. او می‌نویسد: «از علی (عليه‌السلام) نقل شده كه فرمود: از جمله سخنانی كه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به من فرمودند آن است كه پس از من مردم با حيله گری نسبت به تو رفتار می‌كنند.»(1)

اما نکته مهم در این روایت، آن است که این مردمی که در کلام رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) با امیرمؤمنان (علیه‌السلام) برخورد نامناسب و بدی داشتند، آیا همان صحابه پیامبر خاتم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نبودند؟ در حقیقت، تاریخ شاهدی زنده و گویایی است که بعد از واقعه غدیر خم پرده از دشمنی افراد کنار زده شد و دشمنان دین خدا، ماهیت واقعی و حقیقی خود را به همگان تا روز قیامت نشان دادند.

محدثین اهل سنت با استناد به منابع معتبر اهل سنت به نمونه‌های دیگری از علم و آگاهی رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و امیرمؤمنان (علیه‌السلام) اشاره کرده اند. به عنوان نمونه، ابويعلی موصلی در مسندش به نقل از امیرمؤمنان (عليه‌السلام) می‌نويسد: «رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) گريست و صدای گريه‌اش بلند شد. پرسيدم: علت گريه شما چيست؟ فرمود: علت گريه من، حسادت هايی است كه مردم نسبت به تو در دل دارند و آشكار نمی‌كنند و هنگامی آثار حسادتشان را آشکار می‌کنند كه در آن روز من دعوت پروردگارم را اجابت كرده‌ام و در ميان شما نيستم؛ علی (عليه‌‌السلام) می‌فرماید: از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) پرسیدم: آيا در آن هنگام دين من سالم است، فرمود: آری! دين تو سالم است.»(2) این سخنان اشاره به آن دارد که اصحاب بر خلاف عهد و پیمان الهی که با پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) وامیرمؤمنان (علیه‌السلام) در غدیر خم بسته بودند، عمل کردند.

همانگونه که مطرح شد اگر حضرت از بدعهدی اصحاب و نقض پیمانشان آگاهی و اطلاع داشتند، چرا و به چه دلیل پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) امامت و خلافت را ابلاغ کرد؟
باید در پاسخ به این سؤال گفت؛ یکی از آیات قرآن که دلالت بر اعلام امامت دارد: «وَيَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْلَا أُنْزِلَ عَلَيْهِ آيَةٌ مِنْ رَبِّهِ إِنَّمَا أَنْتَ مُنْذِرٌ وَلِكُلِّ قَوْمٍ هَادٍ (رعد/7) كافران مى‌گويند: چرا از جانب پروردگارش معجزه‌اى بر او نازل نمى‌شود؟ جز اين نيست كه تو بيم‌ دهنده‌اى هستى و هر قومى را رهبرى است.»

در حقیقت این آیه بیان کننده بیم دهندگی و ابلاغ اوامر خدای متعال از سوی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) است و هدایتگری امت، منتی الهی بود که قرار بر آن شد تا توسط امیرمؤمنان (علیه‌السلام) در جامعه اسلامی اجرا شود و مسلمانان بعد از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بدون ولی و مولا باقی نمانند.

هرچند مقام خلافت امیرمؤمنان (علیه‌السلام) از سوی عده‌ای غصب شد، اما مقام امامت و وصایت و هدایتگری ایشان بر کسی پوشیده نیست و کسی توان غصب مقام امامت الهی ایشان و فرزندان گرامیشان را نخواهد داشت؛ چرا که امامت امری الهی است و کسی نمی‌تواند امامت الهی را غصب کند. لذا پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در غدیر خم به ابلاغ دستور خدای متعال پرداختند.

پی‌نوشت:
1. حاكم نيشابوری، أبوعبدالله، المستدرك على الصحيحين، ج3، ص150، رقم: 4676، دار الكتب العلمية - بيروت، چاپ اول، 1411هـ - 1990م. «عن علی رضی الله عنه ... أن الأمة ستغدر بی بعده.»
2. أبويعلى موصلی تميمی، مسند أبی يعلى، ج1، ص426، رقم: 565، چاپ اول، دار المأمون للتراث - دمشق - 1404 - 1984 م. «عن علی بن أبی طالب قال بينما رسول الله صلى الله عليه وسلم آخذ بيدی ... يا رسول الله فی سلامة من دينی قال فی سلامة من دينك.»
(پویش غدیر)
محمدجواد مهریار