پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب _ مأمون، خلیفه عباسی با هدف آزمایش امام رضا علیه‌السلام عالمان یهودی، مسیحی، زرتشتی و صابئی را دعوت کرد تا با امام مناظره کنند.

در این میان، محور مناظره امام رضا علیه‌السلام با رأس‌ الجالوت یهودی، مسأله نبوت پیامبر اسلام بوده است. رأس‌ الجالوت به امام می ‌گوید تنها سخنی را می ‌پذیرد که از تورات، انجیل(كه غير از كتاب خودتان است)، زَبور یا صُحُف ابراهیم(علیه‌السلام) باشد.

امام رضا علیه‌السلام درخواست او را پذیرفت و برای اثبات پیامبری حضرت محمد(صلی‌الله‌علیه‌وآله)، عبارت ‌هایی را از کتاب ها شاهد آورده است. شیخ صدوق متن این مناظره را در کتاب ‌های توحید و عیون اخبار الرضا گزارش کرده است. بر پایه این روایت، رأس ‌الجالوت با اینکه تمام فقرات کتاب مقدسی را که در ادامه ذکر می شوند، تصدیق کرد اما از پاسخ به استدلال ‌های امام رضا علیه‌السلام در می ‌ماند. برخی از این شواهد و فقرات به شرح زیر است:

حضرت موسی(علیه‌السلام) به بنی‌ اسرائیل گفت: «پیامبرى از برادران شما خواهد آمد. او را تصدیق کنید و از او اطاعت نمایید.» اسرائيل فرزند اسحاق(علیه‌السلام) و اسحاق برادر اسماعيل(علیه‌السلام) است و هر دو فرزندان ابراهيم(علیه‌السلام) هستند. با توجه به اینکه تنها برادران بنی ‌اسرائیل، فرزندان اسماعیل ‌اند و از میان فرزندان اسماعیل، تنها محمد بن عبدالله(صلی‌الله‌علیه‌وآله) پیامبر بوده است، از این رو ایشان پیامبر خدا بوده است.

تورات مى گويد: «نورى از طرف سينا آمد و كوه ساعير را روشن ساخت و از كوه فاران هويدا گشت؟» امام(عليه‌السلام) فرمود، روشن است نورى كه از طرف سينا آمد، همان وحي است كه بر موسى بن عمران در طور سينا نازل شد. روشن شدن كوه ساعير، به همان كوهى اشاره دارد كه در آن جا بر عيسى بن مريم وحى شد و منظور از كوه فاران، كوهى در اطراف مكه است كه با مكه يك روز فاصله دارد.

در کتاب اشعیای نبی آمده است: «دو سوار را می ‌بینم که زمین برایشان می ‌درخشد: یکى از آنان سوار بر درازگوشى است و لباس هايى از نور بر تن كرده و آن دیگرى سوار بر شتر و نورش مثل نور ماه است.» کسی که بر درازگوش سوار است حضرت عیسی(علیه‌السلام) و شتر سوار حضرت محمد(صلی‌الله‌علیه‌وآله) است.

در زَبور، از قول حضرت داود(علیه‌السلام) آمده است: «خداوندا، برپاکننده سنّت بعد از فترت را مبعوث کن.» تنها کسی که بعد از این فترت، سنت خدا را احیا کرد، پیامبر اسلام بود. این پیامبر نمی ‌تواند حضرت عیسی(علیه‌السلام) بوده باشد؛ زیرا او هرگز با سنت تورات مخالفت نکرد و همواره آيين آن را تأييد مى كرد.

در انجیل آمده است: «پسرِ زنِ نیکوکار می ‌رود و فارَقلیطا بعد از او خواهد آمد و او کسى است که سنگینی ‌ها و سختی ‌ها را آسان کرده و همه چیز را برایتان تفسیر می ‌کند و همان‌ طور که من براى او شهادت می ‌دهم، او نیز براى من شهادت می ‌دهد. من امثال را براى شما آوردم و او تأویل را برایتان خواهد آورد.»

امام رضا علیه‌السلام به جمله هايى از كتاب حيقوق نبى نیز استدلال فرمودند.

پی نوشت:
. رأس الجالوت(واژه عربی) یا رُش‌گالوت(واژه عبری) در لغت به معنای سر تبعید شدگان است. این کلمه اسم خاص نيست بلکه عنوان رئیس جامعه یهودیان و مقام واسط میان حکومت ‌ها و اتباع یهودی آن ‌ها در سرزمین ‌های شرقی (ایران، بین النهرین و عراق) بوده است.
. شهادت به آمدن فارقليطا هم اكنون در سه جاى انجيل يوحنا وجود دارد(14: 16؛ 15: 26؛ 16: 7). جالب است كه واژه مزبور به معنای «پيركلتوس»(شخص مورد ستايش، احمد يا محمّد) است اما مترجمان یونانی انجيل براى اين كه مردم متوجه اسلام نشوند، آن را به «پاراكلتوس»(روح تسلى دهنده) ترجمه كرده اند!.(ر.ک: ناصر مكارم شيرازى، مناظرات تاريخى امام رضا عليه السلام با پيروان مذاهب و مكاتب ديگر، چاپ دوم، ‌مشهد: آستان قدس رضوى، 1388ش، ص 50)
. ر.ک: شیخ صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا، تهران: نشر جهان، ۱۳۷۸ش، ج ۱، ص ۱۶۴- ۱۶۷؛ همو، التوحید، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۳۹۸ق، ص 417- 428