پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از اصحاب ائمه معصومین (علیهم‌السلام) جناب عبدالعظیم حسنی - سلام خدا به روح مطهر ایشان باشد- بوده که در دوران زندگی با برکت خود بارها به دفاع از کیان امامت و ولایت اهل بیت (علیهم‌السلام) پرداخت. شخصیت جناب عبدالعظیم حسنی به نحوی بوده که به عنوان یک امام شناس تمام عیار به روشنگری و هدایت امت اسلام، عمر خود را سپری کرده است. از این رو برای ترویج اعتقاد حق و در حقیقت برای تبلیغ دین مبین اسلام، با حضور در محضر ائمه معصومین (علیهم‌السلام) ابتدا به بیان اعتقاد قلبی خود نزد حجت الهی پرداخت و پس از تأیید آن از سوی امام (علیه‌السلام) به ترویج آن در جامعه اقدام کرد.

یکی از توفیقات جناب عبدالعظیم حسنی تشرف به حضور امام هادی (علیه‌السلام) بوده که در آن دیدار و ملاقات حضرت عبدالعظیم به بیان اعتقادات قلبی خود پرداخته است. دهمین حجت خدا (علیه‌السلام) بر جهان هستی با تأیید آن اعتقادات و ایمان، به عظمت شخصیت جناب عبدالعظیم (علیه‌السلام) صحه گذاشته و ایشان را از یاران و دوستداران اهل بیت (علیه‌السلام) معرفی کرده‌اند. امام هادی (علیه‌السلام) در تأیید ایمان و اعتقادات جناب عبدالعظیم حسنی (علیه‌السلام) فرمودند: «مرحبا بک یا ابا القاسم؛ انت ولينا حقا.[1] ای ابوالقاسم! قطعاً تو از دوستان ما هستی.»

کتاب «شرح حدیث عرض دین حضرت عبدالعظیم حسنی (علیه‌السلام)» به قلم مرحوم آیت الله شیخ لطف الله صافی گلپایگانی که از مراجع عظام تقلید و نام آوران شیعه بوده که در آن حدیث عرض دین حضرت عبدالعظیم حسنی (علیه‌السلام) به امام رضا (علیه‌السلام) شرح داده شده است.
نویسنده پیش از شرح حدیث، مطالبی سودمند در مورد اهمیت عرض دین بر دین شناسان و تاریخچه آن سخن گفته و به نمونه‌هایی دیگر اشاره کرده است که به چند نمونه از آن اشاره می‌شود:
عرض دین ابراهیم مخارقی، حمران بن اعین، عمرو بن حریث، خالد بجلی، حسن بن زیاد عطار، یوسف و منصور بن حازم بر امام صادق (علیه‌السلام) و همچنین عرض دین اسماعیل بن جابر به امام باقر(علیه‌السلام) را می توان یاد کرد.

از منظر مرحوم آیت الله صافی گلپایگانی، این حدیث، صحیح یا حسن اصطلاحی نیست و با قرائنی اعتبار آن را نشان داده است؛ از آنجا که در شرح، از آیات و احادیث دیگر نیز استفاده شده، برای قطعه‌های حدیث عرض دین، شماره گذاری شده که پانزده قسمت است و در اینجا به مهمترين قسمتهايی که در اين حديث آمده است، اشاره می‌شود.
جناب عبدالعظیم (علیه‌السلام) خدمت امام هادی (سلام‌الله‌علیه‌) عرض کردند:
«من معتقدم که خدا يکی است و مانند او چيزی نيست و از دو حدّ ابطال و تشبيه بيرون است. عقيده من درباره امامت اين است که امام بعد از پیامبر خدا (صلی‌الله‌عليه‌وآله) اميرالمؤمنين علی بن ابی‌طالب (عليه‌السلام) است؛ بعد از او حسن، پس از وی حسين و علی بن الحسين و محمّد بن علی و جعفر بن محمّد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمّد بن علی و سپس شما.»
در اين هنگام امام هادی (عليه‌السلام) فرمودند: «پس از من فرزندم حسن امام است، ليکن مردم درباره امام بعد از او چه خواهند کرد؟»
جناب عبدالعظیم (علیه‌السلام) می‌گوید، به محضر امام (علیه‌السلام) عرض کردم: «ای مولای من، مگر آن چگونه است؟» حضرت فرمودند: «امام بعد از فرزندم حسن عسکری (علیه‌السلام) شخصش ديده نمی‌شود و اسمش در زبانها جاری نمی‌گردد تا خروج کند و زمين را از عدل و داد پر کند، همان طور که از ظلم و ستم پر شده باشد.»

این کتاب به عنوان یکی از مقالات در کتاب «مجموعه مقالات کنگره حضرت عبدالعظیم حسنی (علیه‌السلام)» در سال ۱۳۸۲شمسی، از سوی مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث به چاپ رسیده است.

پی‌نوشت:
[1]. شیخ صدوق، الأمالی، كتابچى - تهران، چاپ ششم، 1376 ش، ص338.