پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ زمانی که محمد رضا پهلوی در تاریخ 15 ژانویه 1979 ایران را برای همیشه ترک کرد و تقریباً دو هفته بعد که «امام خمینی(رحمت‌الله‌علیه) آمد»، عمده‌ی اقلیت ‌های دینی به فرودگاه آمدند تا بازگشت ایشان را به ایران تبریک بگویند. هیئت نمایندگی یهودیان برای شرکت در این مراسم با آیت‌الله دکتر سید محمد بهشتی(رحمت‌الله‌علیه) هماهنگی ‌های لازم را به عمل آوردند.[1]
آقای «هارون(پرویز) یشایایی» از موسسان «جامعه روشنفکران کلیمی ایران» در سال 1357 و کسی که در میان اهل سینما چهره بسیار شناخته شده‌ای است در مصاحبه ای گفت: در روز 24 اردیبهشت 1358 من، مهندس دانش ‌راد و دکتر بروخیم و 3 نفر از روحانیون یهود به نامه های حاخام اوریل داویدی، حاخام یدیدیا شوفط و عبدالله زرگریان دیداری با امام داشتیم. ایشان در آن دیدار نطق خیلی معروف و آگاهانه کردند که به نظر من هیچ سندی در ارتباط با حقوق شهروندی و حقوق افراد به این مهمی نیست: «حقوق شهروندی یک چیز و قوانین دینی چیز دیگری است، حقوق شهروندی حقوق عام و برای همه است حالا با هر دین و مذهبی که داشته باشند. ایرانی بودن یک حق عام است ولی اقلیت‌‌های دینی با توجه به مسائل مذهبی یک شرایط خاصی دارند که آن هم قانون معلوم می‌‌کند.» موضوع بعدی‌‌ که امام بر آن تأکید کردند این بود که: «ما حساب جامعه یهود را از حساب صهیونیست‌‌ ها جدا می ‌دانیم»؛ ایشان تأکید داشتند که حساب جامعه یهودی ایران از حساب آنها جداست و اینکه ما یک ملت هستیم و همه ایرانی هستیم.[2]
یشایایی می گوید: «موضع گیری های صریح امام(رحمت‌الله‌علیه) تمام دیدگاه های تبلیغی (جریاناتی چون «حزب نازی ایران») و ابهامات رایج در آن زمان، پیرامون وضعیت یهودیان ایران را باطل كرد و آرامش را بر جامعه یهودیان ایران مستولی ساخت. امام یك نظریه پرداز واقعی بود و این انقلاب؛ بدون اندیشه های ایشان پیروز نمی شد. من پیش از انقلاب هم افكار و عقاید امام(رحمت‌الله‌علیه) را دنبال می كردم و معتقدم جنبه‌های دینی و روحانیت ایشان، فرع بر اندیشه های سیاسی شان بود.»
یشایایی درباره نهضت حضرت امام(رحمت‌الله‌علیه) می گوید از منظر جامعه شناسانه، واقعیت آن است كه یهودیان، جمهوری اسلامی را محلی برای ادامه حیات خود می دانند؛ زیرا با وجود در اقلیت قرار داشتن و مسأله فشار شدید تبلیغاتی مقابل رژیم صهیونیستی در ایران، یهودیان باز هم در این مملكت، احساس ناامنی و خطر نمی كنند. یهودیان ایران، این بعد سیاسی قضیه را در رابطه با خود نمی دانند. این رویكرد، تاریخ ساز است. حالا در دانشگاه «یوسی ای ال» آمریكا، دپارتمانی جهت بررسی این مساله و دلیل های باقی ماندن جامعه یهودیان ایران با وجود تمام فراز و نشیب های گذشته تشكیل شده است. به اعتقاد من، یك سمت این مسئله، نوع مدارا و تعامل و تسامح فرهنگ ایرانی است؛ در این فرهنگ، اهل كتاب (یهود، مسیحی و زرتشتی) و حتی بهائی ها هم –اگر خودشان شلوغ نكنند- به هیچ وجه مورد تعرض قرار نمی گیرند؛ خاستگاه رویكرد مثبت یهودیان ایران به نظام اسلامی، برخواسته از اندیشه امام (ره) است.[3]
یشایایی گفت: در قلمرو تمام كشورهای اسلامی بدون استثناء در سال‌ های پس از 1947 انقلاب یا كودتایی نظامی رخ داد كه در نتیجه آن، همه جوامع یهودی در این كشور‌ها از بین رفتند. هم ‌اكنون در هیچ كشور اسلامی دنیا جمعیت یهودی متشكل وجود ندارد اما در نهضت اسلامی ایران که به رهبری یك روحانی مسلمان صورت گرفت، یهودیان ایران تنها جامعه یهودی متشكل دنیای اسلام هستند که كنیسه‌، گورستان و مدرسه ‌های خود را دارند و تعلیمات دینی ‌شان را به جا می ‌آورند. ملت ایران پذیرای تبعیض نژادی و تبلیغات و تعصبات دینی نیست. در این كشور همه اقوام از فارس، ترك، لر، عرب، بلوچ و همه ادیان از یهودی، زرتشتی، مسیحی و مسلمان با یكدیگر زندگی می‌ كنند و این تنوع عقیدتی مردم را از یكدیگر دور نساخته، بلكه نشان می ‌دهد فرهنگ ایرانی پذیرای تكثر جوامع و عقاید است.[4]
آقای «آبایی» که مهندس عمران و از رهبران جامعه یهودیان ایران است، در نشستی مجازی در دانشگاهی در نیویورک به تشریح اعتقاد خود پرداخت و گفت: «بر خلاف تصور رایج، یهودیان امروز با سهولت بیشتری به انجام عبادت ‌های خود نسبت به قبل از انقلاب می ‌پردازند. جمهوری اسلامی به دلیل تعهد عمیق خود به قوانین مذهبی، تعامل بهتری با شهروندانش از جمله مسیحیان و یهودیان دارد.»[5]

پی نوشت:
[1]. لیور استرنفلد، یهودیان ایران و انقلاب اسلامی، ترجمه هامون نیشابوری، از مقاله‌ی:
Lior B. Sternfeld, ‘Unintended Consequences,’ Tablet Magazine, 14 January 2019; https://www.aasoo.org/fa/articles/1875
[2]. http://22bahman.ir/show.php?page=post&id=18585
[3]. https://www.sadkado.ir/2019/01/25
[4]. https://www.irna.ir/news/83184865
[5]. https://www.farsnews.ir/news/13991217000904