ابن ابی‌الحدید قضیه زینب، دختر پیامبر را نقل می‌کند و می‌گوید: ابو‌العاص در جنگ بدر اسیر شد؛ همسرش، زینب، برای آزادی شوهر خود، گردن‌بندی را که مادرش، خدیجه، در شب زفاف به او بخشیده بود را، برای پیامبر فرستاد؛ چون چشم پیامبر بر آن گردن‌بند افتاد، سخت گریه کرد؛ سپس رو به اصحاب فرمود: «اگر مایل باشید، گردن‌بند دخترم را ردّ کنید و ابوالعاص را بدون پرداخت فدیه آزاد کنید.» یاران پیامبر با قبول درخواست ایشان گفتند: ما مال و جانمان فدایتان می‌کنیم، پس ابوالعاص را بدون فدیه آزاد کردند و گردن‌بند دختر پیامبر را نیز برگرداندند.
ابن ابی‌الحدید، می‌گوید این جریان را برای استادم ابوجعفر خواندم، او آن را تصدیق کرد و گفت: آیا شیخین این قضیه را ندیده بودند؟! آیا شایسته اکرام و احسان نبود، که خلفاء نیز با پس دادن «فدک»، قلب فاطمه را به‌دست می‌آوردند؟ آیا منزلت فاطمه نزد پیامبر اکرم کمتر از خواهرش، زینب بود؟! درحالی‌که او سرور زنان عالم است.
ابن ابی‌الحدید می‌گوید: من گفتم، فدک طبق روایت ابوبکر، از آنِ مسلمانان بود، و جایز نبود از آنان گرفته و به فاطمه داده شود. چگونه ممکن است، مال مسلمانان را به دختر پیامبر بدهند؟ استادم گفت: مگر گردن‌بند زینب که برای آزادی ابوالعاص فرستاده شده بود، مال مسلمین نشده بود؟! پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) آن را از آنان گرفت. گفتم: پیامبر اکرم صاحب شریعت بود و زمام امور در تنفیذ حکم، در دست او بود، ولی خلفاء چنین اختیاری را نداشتند.
استادم در پاسخ گفت: من نمی‌گویم که خلفاء به زور، فدک را از مسلمانان می‌گرفتند و به فاطمه می‌دادند، من می‌گویم چرا خلیفه وقت، رضایت مسلمانان را در پس دادن فدک جلب نکرد؟ چرا مانند پیامبر برنخاست و در میان اصحاب او نگفت: مردم، زهرا دختر پیامبر شماست، او می‌خواهد مانند زمان پیامبر، نخلستان‌های فدک در اختیار او باشد، آیا حاضرید با طیب نفس و رضایت قلبی، فدک را به زهرا پس بدهید؟
ابن ابی‌الحدید در پایان می‌نویسد: من در برابر بیانات شیوای استادم پاسخی نداشتم و فقط به عنوان تایید ایشان گفتم: ابوالحسن عبدالجبار، نیز چنین اعتراضی به خلفا دارد و معتقد است، اگر چه رفتار خلفاء بر طبق شرع بوده، ولی احترام زهرا و مقام او، ملحوظ نگردیده است.
شرح نهج‌البلاغه، ابن ابی‌الحدید، ج14، ص334.
مقاله: «برخورد مناسب با پاره تن رسول خدا»