موجود قائم به نفس و غیر قابل اشارهی حسّی و غیرقابل رؤیت، وجود خارجی ندارد
ابن تیمیّه از اندیشمندان مشهور عالم اسلام است که در اثر مخالفت با فلسفه و جمود بر ظواهر به وادی خطرناک جسمانیت خداوند وارد شده و مرئی بودن خداوند را پذیرفته است. او معتقد است موجود قائم به نفس و غیر قابل اشارهی حسّی و غیرقابل رؤیت وجود خارجی ندارد. بنابراین یک چنین موجودی ساخته و پرداختهی ذهن بشر است. عبارت وی در این باب چنین است: «و امّا إثبات موجود قائم بنفسه لایشار الیه ولایکون داخل العالم و لاخارجة. فهذا ممّا یعلم العقل استحالته... و بطلانه.» «كَمَا يُثْبِتُ الْأَعْيَانَ الْمُتَبَايِنَةَ وَالْأَعْرَاضَ الْقَائِمَةَ. بِهَا وَأَمَّا إِثْبَاتُ مَوْجُودٍ قَائِمٍ بِنَفْسِهِ لَا يُشَارُ إِلَيْهِ وَلَا يَكُونُ دَاخِلَ الْعَالَمِ وَلَا خَارِجَهُ، فَهَذَا مِمَّا يَعْلَمُ الْعَقْلُ اسْتِحَالَتَهُ وَبُطْلَانَهُ بِالضَّرُورَةِ.» (ابن تیمیه، منهاج السنة النبویة، تحقیق: محمد رشاد سالم، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة، چاپ اوّل، 1406 هـ، ج 2، ص 335) اثبات یک موجود قائم به نفس غیرقابل اشاره، که نه در داخل عالم و نه در خارج آن است به حکم عقل محال میباشد.» آنچه او در اینجا محال و ممتنع دانسته، همان چیزی است که حکما آن را واقعی و نفسالأمری دانسته و برای اثبات وجودش ادلّهی عقلی محکم و معتبری بیان کردهاند. لینک مقاله: https://www.adyannet.com/fa/news/18230
افزودن نظر جدید