متن مقاله
هدف پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نسبت به جمع خواندن نماز، «توسعه بر امّت» و «رفع عسر و حرج» بوده است، بدون این‌که خوف و ضرری در کار باشد.
آیا با این حال سزاوار است بعضى اشکال تراشى کنند و بگویند این جمع‌ها مربوط به موارد اضطرارى بوده است؟ این جمع‌ها از بدعت‌های شیعیان است؟ یا بگویند این جمع‌ها مربوط به خود پیامبر می‌شده است؟ چرا چشم خود را روى حقایق ببندیم، و پیش داورى‌هاى خود را بر سخنان صریح رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) مقدّم بشماریم؟ خدا و رسولش بخشیده‌اند، ولى متاسّفانه متعصّبان امّت نمى‌بخشند! آخر چرا؟

باهم مرور می‌کنیم احادیث (جمع بین صلاتین) را در معتبر‌ترین کتب اهل سنت یعنی «صحیح بخاری و مسلم»

احادیث جمع بین دو نماز در کتاب «صحیح مسلم»
1- ابن عباس می‌گوید:‌ رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نمازهای ظهر وعصر، مغرب و عشاء را بدون خوف و سفر با هم خواند.[1]
2- هم‌چنین نقل می‌کند که ابن عباس می‌گوید:‌ رسول خدا نماز ظهر و عصر، مغرب و عشاء را در مدینه بدون ترس و شرایط بارانی با هم خوانده است.
در روایت وکیع آمده است که به ابن عباس گفتم:‌ چرا رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بین دو نماز جمع کرد؟ گفت: تا این‌‌که بر امتش حرجی و سختی نباشد.
و در روایت ابومعاویه آمده که به ابن عباس گفته شد منظور رسول خدا از این کار چه بود؟ گفت: رسول خدا اراده کرده است که تا بر امتش حرجی و مشقتی نباشد.[2]
3- عبدالله بن شقیق مى‌گوید: روزى ابن عبّاس براى ما بعد از نماز عصر خطبه خواند، تا آفتاب غروب کرد و ستاره‌ها ظاهر شد؛ مردم صدا زدند نماز نماز، سپس مردى از طایفه بنى‌تمیم آمد و پیوسته مى‌گفت: نماز نماز! ابن عبّاس گفت: «تو مى‌خواهى سنّت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را به من یاد بدهى، «ای مادرت به عزایت»
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) میان نماز ظهر و عصر (هم‌چنین) مغرب و عشا را جمع کرد. عبدالله بن شقیق مى‌گوید: در دل من شکّى پیدا شد، نزد ابوهریره آمدم، از او پرسیدم، او سخن ابن عبّاس را تصدیق کرد.[3]
4- ابن شقیق می‌گوید: «شخصی به ابن عباس گفت: نماز! و سپس خاموش شد و این کار تا سه بار انجام گرفت. سپس ابن عباس به او گفت: ای بی مادر! تو می‌خواهی نماز را به ما یاد دهی. ما در زمان رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بین صلاتین جمع می‌کردیم.[4]

احادیث جمع بین دو نماز در«صحیح بخاری»
1- ابو امامه گفت: نماز ظهر را با عمر بن عبدالعزیز خواندیم، سپس بیرون آمدیم تا نزد انس بن مالک رسیدیم و او را دیدیم که نماز عصر می‌خواند، به او گفتیم: ای عمو! کدام نماز بود که خواندی؟ گفت: نماز عصر و این نماز رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) است که با او می‌خواندیم.[5]
2- از ابن عباس نقل شده که رسول خدا در مدینه هفت رکعت با هم و هشت رکعت با هم (نمازهای ظهر و عصر، مغرب و عشاء) را انجام داد.[6]

نکته:
تجربه نشان داده که تاکید بر نمازدر پنج وقت، گاه سبب مى‌شود که اصل نماز به فراموشى سپرده شود و گروهى از مردم نمازرا ترک کنند.
چرا نمى‌خواهند جوانان مسلمان، در هر حال و در همه جا، در داخل کشورهاى اسلامى و خارج آن، در دانشگاه و در ادارات و کارخانه‌ها، به مهم‌ترین وظیفه اسلامى (نمازهاى یومیّه) عمل کنند؟
ما معتقدیم اسلام براى هر زمان و هر مکان تا پایان دنیاست. به یقین پیغمبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) با نظر وسیعش همه مسلمین جهان را در تمام اعصار و قرون مى‌دیده و مى‌دانسته، اگر بخواهد همه را مقیّد به نمازدر پنج وقت کند، گروهى تارک الصلوة خواهند شد (همان‌گونه که امروز چنین مى‌بینیم) به همین جهت بر امّت خود منّت نهاد و کار را وسعت بخشید تا همگان در هر زمان و هر مکان بتوانند به آسانى نمازهاى روزانه را انجام دهند.[7]

پی‌نوشت:

[1]. صحیح مسلم، ج1 ص489. ط دار احیاء الکتب العربیة، «عن بن عَبَّاسٍ قال صلى رسول اللَّهِ صلى الله علیه وسلم الظُّهْرَ وَالْعَصْرَ جمیعا وَالْمَغْرِبَ وَالْعِشَاءَ جمیعا فی غَیْرِ خَوْفٍ ولا سَفَرٍ»»
[2]. صحیح مسلم، ج1 ص490. ط دار احیاء الکتب العربیة. «عن بن عَبَّاسٍ قال: جَمَعَ رسول اللَّهِ صلى الله علیه وسلم بینالظُّهْرِ وَالْعَصْرِ وَالْمَغْرِبِ وَالْعِشَاءِ بِالْمَدِینَةِ فی غَیْرِ خَوْفٍ ولا مَطَرٍ فی حدیث وَکِیعٍ قال قلت لابن عَبَّاسٍ لِمَ فَعَلَ ذلک؟ قال کَیْ لَا یُحْرِجَ أُمَّتَهُ وفی حدیث أبی مُعَاوِیَةَ قِیلَ لابن عَبَّاسٍ ما أَرَادَ إلى ذلک قال أَرَادَ أَنْ لَا یُحْرِجَ أُمَّتَهُ»
[3]. مسلم النيسابوري، صحيح مسلم، مصادر حديث سنى – فقه، دار الفكر - بيروت – لبنان، باب الجمع بين الصلاتين في الحضر ج2، ص151 و153، ( براساس نرم افزار مکتبه اهل بیت) « قال خطبنا ابن عباس يوما بعد العصر حتى غربت الشمس وبدت النجوم وجعل الناس يقولون الصلاة الصلاة ... «فقال ابن عباس أتعلمني بالسنةلا أم لك ثم قال رأيت رسول الله صلى الله عليه وسلم جمع بين الظهر والعصر والمغرب والعشاء»
[4].همان «وكنا نجمع بين الصلاتين على عهد رسول الله صلى الله عليه وسلم. 
[5]. البخاري، صحيح البخاري، چاپ : 1401 - 1981 م، دار الفكر للطباعة والنشر والتوزيع، باب وقت العصر،ج 1، ص138، « قال سمعت أبا امامة يقول صلينا  مع عمر بن عبد العزيز الظهر ثم خرجنا حتى دخلنا على أنس بن مالك فوجدناه يصلى العصر فقلت يا عم ما هذه الصلاة التي صليت قال العصر وهذه صلاة رسول الله صلى الله عليه وسلم التي كنا نصلى معه»
[6]. البخاري، صحيح البخاري، چاپ : 1401 - 1981 م، دار الفكر للطباعة والنشر والتوزيع، باب وقت المغرب،ج 1، ص140، « حدثنا آدم قال حدثنا شعبة قال حدثنا عمرو ابن دينار قال سمعت جابر بن زيد عن ابن عباس قال صلى النبي صلى الله عليه وسلم سبعا جميعا وثمانيا جميعا»
[7]. کتاب: شیعه پاسخ می گوید، آيت الله العظمى ناصر مكارم شيرازى،‏، مدرسه الامام على بن ابى‌‌طالب (ع)، قم‏،1387 ه. ش‏، ص 160