متن مقاله
سید جمال الدین اسد آبادی از شخصیت‌های بزرگ و برجسته صد سال اخیر است. اقدامات و خدمات سید را حقیقتاً نمی‌توان دست کم گرفت. مبارزات او به ویژه در عرصه سیاسی، قابل مقایسه با هیچ‌یک از مبارزات سیاسی افرادی که حول و حوش کار سید جمال حرکت کردند، نیست.[1]
مهم‌ترین خدمات و اقدامات سید را می‌توان چنین بیان کرد:
1. نهضت بازگشت به اسلام:
سید جمال برای اولین بار نهضت بازگشت به اسلام را مطرح کرد. بعد از سید جمال بود که جهان اسلام به فکر مسئله حاکمیت اسلام افتاد.
2. ایجاد جریان فکری در جهان اسلام:
وی آغازگر جریان اندیشه مترقی در هند و مصر بود، به ویژه در مصر که منشأ پیدایش جنبش‌های عظیم آزادی خواهانه در آفریقا شد. نه فقط مصر را به سطحی از بینش نوین اسلام رساند، بلکه نهضت‌های مراکش و الجزایر در کل شمال آفریقا و حتی خاورمیانه، ریزه‌خوار خوان حرکت او بوده است. وی در ایران نیز تأثیرات زیادی گذاشت و بنیان‌گذار جریان روشنفکری مذهبی در ایران بود. سید جمال این سه جریان فکری اسلامی را در سطح جهان اسلام به وجود آورد. او مطرح کننده، به وجود آورنده و آغازگر بازگشت به حاکمیت اسلام و نظام اسلام است.[2]
3. شناساندن سلطه استعماری به مردم مسلمان:
در عالم مبارزات سیاسی، اولین کسی‌که سلطه استعماری را برای مردم مسلمان آن زمان معنا کرد، سید جمال بود. پیش از او چیزی به نام سلطه استعماری برای مردم مسلمان، شناخته نشده بود و این سید بود که در ایران، مصر، ترکیه، هند، آفریقا و اروپا، سلطه سیاسی مغرب زمین را مطرح کرد و مردم را با استبداد و استعمار کشورهای اروپایی آشنا کرد.[3]
اقدامات سید جمال الدین باعث شد که جهان اسلام به فکر استقلال و حیات دوباره خویش برگردد. بنابراین می‌توان سید جمال الدین اسد آبادی را شخصیتی تأثیر گذار در صد سال اخیر در بین جوامع اسلامی دانست.

پی‌نوشت:

[1]. خبرگزاری فارس، گفتگوی خواندنی آیت‌الله خامنه‌ای درباره دکتر علی شریعتی، تاریخ انتشار: 29/03/1395
[2]. جبرئیلی، محمد صفر، سیری در تکفر کلامی معاصر، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، تهران، 1391ش، ص96-97.
[3]. خبرگزاری فارس، گفتگوی خواندنی آیت‌الله خامنه‌ای درباره دکتر علی شریعتی، تاریخ انتشار: 29/03/1395