پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از علومی که در محدوده علوم شرعی بسیار مهم است، علم کلام یا عقاید است. این عمل دربردارنده اصول دین مسلمانان (توحید، نبوت، معاد و ...) است. وهابیت از این علم با عنوان علم العقیده یاد می‌کنند. اهمیت این علم از آن حیث مهم است که مربوط به تفکر و عقیده انسان نسبت به توحید، نبوت، معاد و... می‌شود. علمای شیعه به جهت اهمیت علم عقاید، گفته‌اند باید مردم در این امور از کسی تقلید نکنند، بلکه خودشان تحقیق کنند و با فهم خودشان توحید و نبوت و معاد و ... را بپذیرند.[1] بر خلاف علمای وهابی که در حوزه عقاید همگی از عالم و عامی، مقلد هستند و از سلف تقلید می‌کنند. آنان فهم سلف را از دین مورد توجه قرار داده و آن را ملاک حجیت قرار داده‌اند.[2]
وهابیت به عنوان سردمدار نهضت سلفی بر این باور است که فقط فهم سلف از توحید، نبوت و ... مهم است. وهابیان می‌گویند باید نگاه کرد که سلف به توحید چگونه نظر می‌کردند. اگر سلف برای خداوند دست و پا و چشم و گوش و ... تصور می‌کردند، پس خداوند دست و چشم و گوش و ... دارد و نباید در آن شک کرد. زیرا سلف امت به پیامبر نزدیک‌تر بودند و معارف را بهتر از دیگران فهمیدند،[3] و فهم آنان حجت است.[4] ابن تیمیه در رابطه با جسمانیت خداوند سخنانی دارد که در مقاله‌ای به آن پرداخته شده است.[5]
سلفیه با این توجیه نتیجه می‌گیرد که بنابراین خداوند جسم است و با همین جسم مادی دیده می‌شود، خداوند دست و پا دارد و بر عرش می‌نشیند و هر شب جمعه به آسمان دنیا می‌آید و ...
از مجموع سخنان سلفی‌ها نتیجه گرفته می‌شود که اگر کسی به غیر از فهم سلف معتقد شود، کافر است. مثلاً اگر شیعیان بگویند که خداوند جسم نیست، بلکه موجودی مجرد است که در همه جا هست و مکان ندارد، کافر هستند، زیرا به چیزی غیر از فهم سلف معتقد شده‌اند.
این تفکر از سوی سلفیه باعث شده است که مسلمانان زیادی، مورد تکفیر سلفی‌ها قرار گیرند؛ زیرا در حوزه عقیده به غیر از فهم سلف معتقد شده‌اند. تکفیر اشاعره، معتزله و شیعه از سوی وهابیت در همین راستاست.

نویسنده: مجتبی محیطی

پی‌نوشت:

[1]. ویکی شیعه، دانشنامه مجازی اهل بیت، واژه «اصول دین».
[2]. ابن تیمیه، احمد بن‌عبدالحلیم،  مجموع الفتاوی، تحقیق: عبدالرحمن بن محمد بن قاسم،  مجمع الملك فهد لطباعة المصحف الشريف، مدينة نبوية، 1416ق، ج4، ص158. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[3]. ابن‌عثيمين، محمد بن صالح، مجموع فتاوى ورسائل، دار الوطن، دار الثريا، بی جا، 1413ق، ج4، ص28 «فإن السلف أعلم الأمة بنصوص الصفات لفظا ومعنى»
[4]. ابن تیمیه، احمد، مجموع الفتاوی، تحقیق: عبدالرحمن بن محمد بن قاسم،  مجمع الملك فهد لطباعة المصحف الشريف، مدينة نبوية، 1416ق، ج13، ص27
[5]. نقد و بررسی توحید از دیدگاه ابن‌تیمیه