نوشته پیش رو به بررسی یکی از روایات نبوی (صلی‌الله‌علیه‌وآله) که در ستایش امیرمؤمنان (علیه‌السلام) است، می‌پردازد. در جوامع حدیثی اهل سنت به نقل از پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) آمده است: «راستگویان (صدیقون) سه نفر هستند: حبیب نجار (مومن آل یاسین)، حزقیل (مومن آل فرعون) و برترین ایشان علی بن ابی‌طالب است.»[1]
این روایت بدون شک بر برتری امیرالمؤمنین در ویژگی صداقت دلالت دارد. صدیق کسی است که حقایق اشیاء را درک کرده و حق می‌گوید و حق عمل می‌کند[2] و این خصلت‌ها در وجود امیرمؤمنان موج می‌زند. اما در باور ابن‌تیمیه روایت صدیقون فاقد اعتبار است و دلیل وی بر این دیدگاه وجود عمرو بن جمیع در رجال این روایت است که از منظر ابن‌تیمیه، او کذاب و خبیث شناخته شده است.[3]
در نقد این منظر باید بیان داشت که شیوه ابن تیمیه در تقابل با خصم (دشمن) او را به دوگانگی در وثاقت رجال می‌کشاند. چرا که ابن تیمیه در این‌جا و به خاطر عدم کرنش در مقابل یکی از فضائل امیرمؤمنان، شخص عمرو بن جمیع را کذاب می‌خواند و در مساله عدم مخلوق بودن قرآن در تقابل با معتزله، به روایت او استناد می‌کند.[4] علاوه بر این روایت صدیقون از سوی علمای اهل سنت به عنوان روایتی مقبول، پذیرفته شده است. به عنوان مثال مناوی درباره امیرمؤمنان (علیه‌السلام) پس از این روایت می‌گوید: «حضرت، صدیق اعظم این امت است؛ چرا که خود او فرمود: من صدیق اکبر هستم و نباید غیر من کسی این کلام را بگوید.»[5]

پی‌نوشت:

[1]. «قال رسول الله الصدیقون ثلاثه حبیب النجار مومن آل یاسین الذی قال: یا قوم اتبعوا المرسلین [یس/20] و حزقیل مومن آل فرعون الذی قال: اتقتلون رجلا ان یقول ربی الله [غافر/28] و علی بن ابی طالب الثالث و هو افضلهم». شیبانی، احمد، فضائل الصحابه، بیروت، موسسه الرساله، 1403 ق، ج 2، ص 627. ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ دمشق، بیروت، دار الفکر، 1419 ق، ج 42، ص 43 و 313.
[2]. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان، قم، جامعه مدرسین، 1417 ق، ج 4، ص 408.
[3]. ابن‌تیمیه، احمد بن عبدالحلیم، منهاج السنه النبویه، موسسه القرطبه، بی جا؛ 1406 ق، ج 7، ص 225.
[4]. ابن‌تیمیه، همان، ج 2، ص 252.
[5]. «فهو صدیق هذه الامه الاعظم، ولهذا قال: انا الصدیق الاکبر لا یقولها غیری». مناوی، محمد عبدالرئوف، التیسیر بشرح الجامع الصغیر، ریاض، مکتبه الامام الشافعی، 1408 ق، ج 2، ص 205.