منشأ صدور کارهاي خارق‏ العاده مي‏تواند امور مختلفي باشد. در ذيل به برخي از آن‏ها و منشأ صدورشان اشاره مي‏‌شود:

1. امدادهاي غيبي:

امدادهاي غيبي به معناي مددهايي است که از غيب سرچشمه مي‏گيرد. هرچند با عنايت به معناي لغوي واژه مذکور مي‏توان جهان و نظم، حيات و نشاط و همه نعمتهاي موجود در آن را مدد گرفته از عالم غيب و از مصاديق امدادهاي غيبي دانست،[1] ولي اين ترکيب در اصطلاح به معناي مددهاي غيبي ويژه در زندگي بشر بوده[2] و وقتي براي انسان اتفاق مي‏‌افتد که اميدش از همه‏ جا قطع‏ شده باشد. تعبير «امداد غيبي» در قرآن به کار نرفته؛ ولي آيات متعددي به امدادهاي غيبي الهي اشاره‏ کرده است. مانند: فرستادن سپاه نامرئي،[3] ياري با فرشتگان،[4] ايجاد آرامش در دلهاي مؤمنان،[5] ايجاد هراس در دلهاي دشمنان،[6] فرستادن بادهاي ويرانگر،[7] کم جلوه دادن لشکر دشمن،[8] فرستادن لشکر پرندگان،[9] برهم زدن نقشه ‏هاي دشمنان[10] و...‏.

2. معجزه:

امر خارق عادتى است که مطابقت با ادعا داشته و به اذن و اراده خداوند، براي تأييد انبيا و اثبات صدق دعوت آنان و مزيد اطمينان مؤمنان، بر دست انبيا جاري مي‏ شود و مقرون به تحدي است؛ يعني پيامبري که معجزه بر دست او جاري مي‏شود، از همگان، به‏ ويژه منکران و ناباوران مي‏خواهد که اگر معجزه او را عملي عادي مي‏دانند و حاکي از صدق دعوت او نمي‏ شمارند، همانند آن را بياورند. بر همين اساس امام صادق (ع) فرمود: «اَلمُعجِزةُ عَلامةُاللّه لَايُعطيها اِلّا اَنبيائَهُ وَ رُسُلَهُ وَ حُجَجَهُ لِيُعْرَفَ بهِ صِدقُ الصَّادقِ مِنْ کِذبِ الکاذِبْ؛[11] معجزه نشانه ‏اي براي خداست که خداوند آن را به کسي جز پيامبران و رسولان و حجّت هايش عطا نمي‏کند و هدف از آن اين است که به وسيله آن راستگويي راستگو از دروغگويي دروغگو شناخته شود.»

3. کرامات اولياء:

کارهاي خارق عادتي است که از انبياء، ائمه و اولياي الهي صادر مي‏شود بي ‏آنکه در مقام تحدي باشد. نسبت کرامت با ساير خوارق عادات اين است که هر کرامتي خارق ‏العاده است؛ ولي هر امر خارق‏ العاده‏ اي کرامت نيست. شرطِ کرامت اين است که از صالحان صادر شده و نيّت و هدفي الهي داشته باشد. قدرتهايي همچون طيّ الارض، ديدن باطن انسانها [چشم برزخي]، رؤياهاي صادقه و... را مي‏توان در اين بخش جاي داد.

4. نيروهاي روح انسان:

همان‏گونه که جسم انسان قابليّت هاي فراواني دارد، روح انسان نيز قابليّتهاي بالقوّه ‏اي دارد. هر فردي مي‏تواند با تمرين هاي خاص، قدرتهاي فرا‏مادّي خويش را تقويت نمايد. اغلب کارهاي خارق‏ العادة مرتاضان و قدرتهايي همچون هيپنوتيزم، تله‏ پاتي، انرژي‏ درماني و برخي فنون موردِ استفاده در ورزش هاي رزمي را، مي‏توان در اين بخش جاي داد.

5. نيروهاي طبيعت:

نيروهايي است که منبع صدور آنها، خواصّ و آثار مواد و پديده ‏هاي موجود در طبيعت است. استفاده گسترده عرفانهاي کاذب همچون عرفان سرخپوستي از مواد گياهي با خواص روان‏گردان در جهت به خَلسه بردن مريدان، استفاده از خواص برخي سنگها و کريستالهاي موجود در طبيعت و حتي در مواردي استفاده از قرصهاي شيمياييِ روان‏گردان، نمونه‏ هاي بارزي از استفاده از اين نوع نيروهاست.

6. نيروهاي شيطاني:

نيروهايي ‏که ريشه اصلي آنها، در استفاده از علوم شيطاني و ارتباط با شياطين است. سحر و جادو، تسخير و احضار جن را مي‏توان در اين قسمت قرار داد. شيادان عارف نما از جنّ به خاطر قابل مشاهده نبودن به ‏عنوان ابزاري براي به انحراف کشيدن مردم با نام معنويت و عرفان استفاده مي‏کنند.

پی‌نوشت:

[1]. مجموعه آثار، شهيد مطهري، ج 3، ص‏344، «امدادهاي غيبي در زندگي بشر».
[2]. همان.
[3]. احزاب/9.
[4]. آل‌عمران/ 124 و 125.
[5]. توبه/ 26.
[6]. آل‌عمران/ 151.
[7]. احزاب/ 9.
[8]. انفال/44.
[9]. فيل/ 3.
[10]. انفال/ 18.
[11]. بحارالانوار، محمد باقر مجلسي، ج 12، ص‏77.