احادیثی از جیب ابوهریره
ابوهریره در اواخر عمر شریف پیامبر اکرم (صلیاللهعلیهوآله) مسلمان شد، و مصاحبت او با رسول خدا به سه سال نرسید، ولی بیشترین روایت را علمای اهلسنت از او نقل کردهاند.
در مورد ابوهریره نقل است که وقتی حدیثی خلاف قرآن خواند، عمر او را با تازیانه زد و از او خواست حدیث را بگوید، او باز هم حدیث مخالف قرآن را نقل کرد؛ عمر او را دوباره با تازیانه زد و گفت: خدا در قرآن چیزی فرموده و تو چیزی مخالف آن میگویی؟! ابوهریره گفت: شاید این خبر را از کعب الاحبار یهودی شنیده باشم! عمر گفت: تا وقتی که نتوانستهای، میان روایات پیامبر و احادیث کعب الاحبار فرق بگذاری، از پیامبر حدیثی نقل نکن.[1]
صحابه و تابعين نیز در مورد روايات ابوهريره از رسول خدا مشكوك بودند، به همين جهت وقتی از پیامبر روایتی نقل میکرد، از او سوال میكردند: آيا اين روايت را از رسول خدا شنيدهای؟
روایتی که صحیح بخاری از ابوهریره نقل کرده است، این است که ابوهريره گفت: «رسول خدا فرمودند: بهترين صدقه آن است كه سبب بینيازی شود و دست بالاتر (دهنده) بهتر از دست پايينتر است؛ در ابتدا به كسی كمك نما كه عيالوار باشد؛ زن میگويد يا به من غذا بده يا من را طلاق بده و بنده میگويد به من غذا بده و از من كار بخواه و فرزند میگويد: به من غذا بده، من را به كه واگذار میكنی؟»[2]
صحابه و تابعین که به او مشکوک بودند از او پرسیدند: «ای ابوهريره! اين را از رسول خدا شنيدی؟ پاسخ داد: خير! اين از جيب (کیسه) ابوهريره است.»[3] یا طبق نقل احمد بن حنبل از او پرسیدند: «ای ابوهريره! اين را از رسول خدا شنيدی یا از جیبت درآوردی؟ پاسخ داد: خير! اين از جيبم است.»[4] که این نشان از عدم اعتماد مسلمانان صدر اسلام به ابوهریره، بلکه نشان از عادت ابوهریره به نسبت دادن مطالب غیر واقعی به پیامبر دارد.
ابن حجر نیز گفته است در مواردی که ابوهریره میگفت این حدیث را از جیبم نقل کردهام، صریح در این است که کلام از خود ابوهریره است.[5]
اما برخی از شارحین صحیح بخاری برای تطهیر ابوهریره، این کلام را به معنای انکار شک سؤال کنندگان دانسته و به این معنی گرفتهاند که مفهوم کلام ابوهریره در جواب مسلمانان این است که اگر این حدیث از پیامبر نیست، پس از جیبم درآوردهام؟ و یا اینکه «کیس» را به معنی هوش و زرنگی ابوهریره دانستهاند،[6] به این معنی که این سخن حکیمانه که به پیامبر نسبت دادهام با فکر خود ساختهام، که این توجیهات خلاف ظاهر و صراحت کلام ابوهریره به جعلی بودن سخنانش است و کوششی باطل در جهت تطهیر او.
پینوشت:
[1]. «تعداد احادیث ابوهریره در کتب اهل سنت»
[2]. «حَدَّثَنِي أَبُو هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «أَفْضَلُ الصَّدَقَةِ مَا تَرَكَ غِنًى، وَاليَدُ العُلْيَا خَيْرٌ مِنَ اليَدِ السُّفْلَى، وَابْدَأْ بِمَنْ تَعُولُ» تَقُولُ المَرْأَةُ: إِمَّا أَنْ تُطْعِمَنِي، وَإِمَّا أَنْ تُطَلِّقَنِي، وَيَقُولُ العَبْدُ: أَطْعِمْنِي وَاسْتَعْمِلْنِي، وَيَقُولُ الِابْنُ: أَطْعِمْنِي، إِلَى مَنْ تَدَعُنِي؟» صحیح بخاری، ج7، ص63.
[3]. «فَقَالُوا: يَا أَبَا هُرَيْرَةَ، سَمِعْتَ هَذَا مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ؟ قَالَ: «لاَ، هَذَا مِنْ كِيسِ أَبِي هُرَيْرَةَ».» صحیح بخاری، ج7، ص63.
[4]. «قَالُوا يَا أَبَا هُرَيْرَةَ، هَذَا شَىْءٌ قَالَهُ رَسُولُ الله، أَمْ هَذَا مِنْ كِيسِكَ؟ قَالَ: بَلْ هَذَا مِنْ كِيسِي!» مسند احمد، ج7، ص233.
[5]. «قال: " هذا من كيسي" فهذه الرواية صريحة في أن هذا من كلام أبي هريرة.» التلخيص الحبير، ابن حجر عسقلانی، ج4، ص26.
[6]. عمدة القاری، عينی، ج21، ص14.
افزودن نظر جدید