پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از علل ترک شریعت و عبادت در نزد صوفیه این است که برخی از صوفیه، شریعت و عبادت را خود حجاب و مانعی برای کشف و شهود و وصال خود می‌دانند. چنانچه گفته شده: «شخصی از مریدان ذوالنون مصری، که چهل چله داشته بود و انواع ریاضت‌ها کشیده بود. شاکی بود، که چرا با این‌همه ریاضت خداوند به من نظر نمی‌کند و از عالم غیب هیچ‌چیز بر من کشف نمی‌شود. ذوالنون به او گفت: برو امشب سیر بخور و بخواب و امشب نماز نخوان، شاید دوست اگر با تو به لطف سخن نگوید، به عتاب با تو سخن کند.» [تذکره الاولیاء، ج 1، ص 118 و 119] صوفیه برای کم‌ارزش نشان دادن عبادت و شریعت، در راه رسیدن به کشف و شهود و همچنین وصال به‌حق، متمسک به صوفیانی شده‌اند که باوجود ترک شریعت محمدی به مقامات بلند عرفانی رسیده‌اند، که صدیقان نیز آرزوی وصال و دیدار با آن‌ها را خواهند داشت! جامی در نفحات، درباره محمد معشوق، که در زمان خود پیر اهل خراسان بوده نقل می‌کند: «عین‌القضات همدانی در بعضی از رسایل خود گفته: محمد معشوق نماز نمی‌خواند و از خواجه محمد حمویه و از خواجه احمد غزالی شنیدم؛ در روز قیامت همه صدیقان را این تمنا باشد که‌ ای کاش خاک بودند، تا که روزی محمد معشوق قدم بر آن خاک می‌گذاشت.» [نفحات الانس، ص 309] معرفی کردن صوفیان بی‌نماز و کوچک شمردن صدیقان شریعت‌گرا، بدین معناست که طریق کشف و شهود و وصال در مسلک تصوف، از راه شریعت نیست. بنابراین در بیان کرامات و مقامات بزرگان خود، عبادت و شریعت را کم‌ارزش جلوه می‌دهند و آن را طریقی غیرمستقیم برای رسیدن به خداوند متعال می‌دانند.

پی‌نوشت:
عطار، فریدالدین، تذکره الاولیاء، به کوشش نیکلسون، انتشارات صفی ‌ علیشاه، 1375 ش، ج 2، ص 103
جامی، نورالدین عبدالرحمان، نفحات الانس، مصحح محمود عابدی، ناشر اطلاعات، تهران، ۱۳۷۰، ص 309