معاویة بن ابوسفیان نخستین حاکم اموی است که پس از صلح امام حسن تا سال 60 هجری، حدود 20 سال در دمشق خلافت کرد، او در فتح مکه اسلام آورد و جزء طلقاء بود. او در زمان ابوبکر در فتح شام حاضر بود و در زمان عمر بن خطاب استاندار اردن و بعد استاندار تمام سرزمین شام گردید. در شورش علیه عثمان علی‌رغم درخواست کمک از طرف عثمان، او را یاری نکرد و در زمان خلافت حضرت علی (علیه السلام) به خون‌خواهی عثمان جنگ صفین را به راه انداخت و از دشمنان سرسخت حضرت به‌شمار می‌رفت. اما باز در مناسبت‌های مختلف اعتراف و اقرار به کمالات انسانی حضرت علی (علیه السلام) کرده است از جمله:
شخصی از معاویه سؤالی کرد و او در جواب آن درماند، لذا او را به حضرت علی ارجاع داد و گفت: «همانا رسول خدا علم غرّا و شکوهمندی را به علی اهداء کرد.»(فضائل الصحابه، ج2 ص675) و در انکار نکردن حدیث منزلت گفت: «از رسول خدا شنیدم که فرمود: ای علی! تو نسبت به من همانند هارون نسبت به موسی هستی، الا این‌که پیامبری بعد از من نیست.»(فرائد السمطین، ج1 ص371) در محفلی ذکر نام حضرت علی (علیه السلام) شد و در آن‌جا معاویه چنین نقل می‌کند: «هرگز، هرگز، مادران عقیم هستند در زائیدن هم‌چون علی.»(شرح نهج البلاغه، ج11 ص253)

پی‌نوشت:

«کان رسول الله یعزهّ بالعلم غرّا.» فضائل الصحابه، احمد بن حنبل، موسسه الرساله، بیروت، لبنان، ج2 ص675.
«سمعت عن رسول الله قال: یا علی انت منّی بمنزله هارون من موسی الاّ لانبیّ بعدی.» فرائد السمطین، جوینی، موسسه المحمودی، بیروت، لبنان، ج1 ص371.
«... هیهات، هیهات، عقمت الامهات ان یلدن مثله.» شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، دارالکتب العلمیه، بیروت، لبنان، ج11 ص253.