پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در بین فرق صوفیه، فرقه گنابادی ازجمله فرقی است که انحرافات زیادی را از فرق و ادیان دیگر گرفته و در دین اسلام وارد کرده است که غسل اسلام ازجمله این انحرافات است که ظاهراً از مسیحیت گرفته‌شده است[1] و از قرن هشتم هجری قمری بین صوفیه مرسوم بوده است.[2]
غسل اسلام آن است که طالب، زمانی که می خواهد تشرف پیدا کند و رسماً صوفی شود، باید غسلی را انجام دهد که به آن غسل اسلام گفته می‌شود که ظاهراً این غسل، شبیه به غسل‌تعمید مسیحیان است که اگر کسی بخواهد داخل مسیحیت شود باید غسل‌تعمید را به‌جای آورد. البته غسل اسلام گنابادی، معادلی در عمل میتراییان دارد که در آیین میترایی شخص داوطلب اعمالی را انجام می‌دهد تا بیان کند از گذشته‌ی خود دست کشیده و پاک گشته است، مانند غسل و تطهیر و ...[3] در صوفیه نیز با الزام این غسل برای صوفی شدن شخص طالب می‌خواهند بگویند او کافر بوده و اصلاً مسلمان نبوده که با این غسل به اسلام حقیقی وارد می‌شود و درواقع صوفیان مسلمانان واقعی هستند.
اما وقتی از صوفیه سؤال می‌شود که چرا غسل اسلام را برای صوفی شدن شخص طالب، واجب و لازم می‌دانید و آیا او را کافر می‌دانید که او را امر به غسل اسلام می‌کنید؟ برای پاسخ‌گویی به توجیهاتی متمسک می‌شوند، ازجمله سلطان حسین تابنده (رضا علیشاه) در توجیه غسل اسلام می‌نویسد: «مراد از اسلام در این مورد تسلیم شدن امر الهی است که چون شخص تصمیم و عزم دارد خود را نسبت به اوامر شریعت مقدسه تسلیم و مطیع محض نماید، به این نیت غسلی انجام می‌دهد و اشکالی ندارد».[4] در جواب این سخن و توجیه سلطان حسین تابنده باید گفت که اولاً این جواب، نیز خود جسارت و اهانتی است به تمام مسلمانانی که صوفی نیستند چون شما با این توجیه می‌خواهید بگویید که مسلمانان مقید و مطیع به شریعت مقدس نیستند و با غسل اسلام و صوفی شدن، این تقید و تسلیم شدن حاصل می‌شود.
ثانیاً آیا ممکن است همه انسان‌ها از خطا و اشتباه به دور باشند که در این صورت همه معصوم خواهند بود ولی این‌طور نیست و خطا و اشتباه مختص مسلمان یا صوفی نیست. ثالثاً آیا شخص طالب با غسل اسلام و صوفی شدن دیگر دچار خطا و اشتباه نمی‌شود و برای همیشه تسلیم و مطیع شریعت مقدس خواهد شد و آیا کسانی که صوفی شده‌اند برای همیشه مقید و مطیع شریعت مقدس بوده‌اند؟
از دیگر ادله و توجیهات صوفیه درباره غسل اسلام، سخن دیگری از سلطان حسین تابنده (رضا علیشاه) است که در کتاب رفع شبهات می‌نویسد: «حضرت رسول خدا قبل از هجرت به مدینه مصعب بن عمیر بن هاشم بن عبد مناف را از طرف خود برای دعوت به مدینه فرستاد و کسانی که می‌خواستند اسلام قبول کنند از چاه آب برداشته، غسل می‌کردند و بعداً اسلام می‌آوردند.»[5]  تمام تلاش و توجیه صوفیان در مسئله غسل اسلام بر این است که بگویند که منظور از غسل اسلام این نیست که شخص قبلاً مسلمان نبوده است و حالا با غسل اسلام مسلمان واقعی می‌شود، اما این توجیه سلطان حسین تابنده دقیقاً برخلاف نظر صوفیه است و اثبات‌کننده این مطلب است که وقتی مصعب بن عمیر برای مسلمان شدن کفار، به آنها دستور می‌دهد که غسل کنند پس غسل اسلام برای صوفی شدن شخص مسلمان نشان‌دهنده این مطلب است که صوفیان، غیر صوفی را مسلمان نمی‌دانند، که در این صورت او را مجبور به انجام غسل اسلام می‌کنند.
از دیگر توجیهات صوفیه این است که غسل اسلام را با غسل جمعه قیاس کرده‌اند که دراین‌باره رضا علیشاه می‌گوید: «و این هم بدعت نیست که بعضی این‌طور توهّم نموده‌اند، زیرا به نام غسل اسلام است نه تسلیم و تسلیم یکی از مراتب اسلام می‌باشد، چنانکه در غسل جمعه هم چون منظور توجّه به جمعه می‌باشد و در اجتماع هم برای اینکه با مؤمنین که ملاقات می‌کند خود را پاک نماید مانعی ندارد.»[6] در جواب این توجیه باید گفت که اولاً ازنظر اسلام قیاس باطل است ثانیاً اگر هم قرار است قیاس شود باید با یک غسل واجب قیاس شود نه یک غسل مستحب، چون شما غسل اسلام را برای شخص طالب، واجب و لازم میدانید.
اما صوفیان هیچ‌وقت حاضر به پاسخ‌گویی به این سؤال نشده‌اند که اگر شما خود را مسلمان می‌دانید، کجای احکام اسلام، از غسل اسلام سخن گفته است؟ و اگر این غسل را برای مطیع شدن و تسلیم به شریعت میدانید پس چرا خود مقید به شریعت مقدس اسلام نیستید و این‌چنین بدعتی را در اسلام وارد کرده‌اید درحالی‌که در هیچ کجای دین اسلام و در هیچ کجای احکام شریعت مقدس، غسل واجبی با عنوان غسل اسلام وارد نشده است.

پی‌نوشت:

[1]. ابوریحان بیرونی محمد بن احمد‏، ماللهند، نشر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی‏، تهران، ۱۳۹۱، ج 2، ص 453
[2]. کربلایی حسین، تبریزی، روضات الجنات و جنات الجـنان، نشر ستوده، تهران، ج ۲، ص ۲۳۷
[3]. آیین میترا، ص186
[4]. تابنده، حسین، رساله رفع شبهات، اﻧﺘﺸﺎرات ﺣﻘﻴﻘﺖ، تهران، 1377، ص ۲۱
[5]. همان، ص 23
[6]. همان، ص 21