پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ موسیقی از ابزارهای مؤثر تبلیغ و ترویج است که بسیاری از مکاتب و عرفان‌های نوظهور، محصولات فکری، هنری و صنعتی خود را با آن معرفی می‌کنند. چرا که هنری ارزان است، فراگیر و به راحتی در دسترس همگان قرار دارد. مکاتب مختلف برای ترویج مقاصد و اهداف خود نوعی از موسیقی را ابداع می‌کنند.
از طرفی اسلام عنایتی خاص به بعد چهارم روح انسان (یعنی: استعداد هنری) نموده و مبارزه اسلام با برخی از جنبه‌های هنری به خاطر زیبایی آن‌ها نیست بلکه از آن‌جهت که مقارن با امر دیگری است که برخلاف استعدادی از استعدادهای فردی یا اجتماعی انسان است؛ از طرف دیگر، اسلام نمی‌خواهد لذت‌های احساس را محکوم کند؛ بلکه می‌گوید انسان نباید اسیر احساسات شده به گونه‌ای که اندیشه در واقعیات او ضعیف شود و در تعقل او اختلال ایجاد شود.[1]
چند نکته در زمینه موسیقی:
1. هرنوع آواز و آهنگی حرام شمرده نمی‌شود؛ بلکه تنها آهنگ‌های مناسب با مجالس لهو و فساد، مشمول حرمت است و گوش دادن به آهنگ‌هایی که از این مشخصه عاری بوده و یا مشکوک به نظر می‌رسد، اشکالی ندارد؛
2. طرب و لهو، دو واژه کلیدی است در باب غنا و موسیقی بکار می‌رود؛
الف) «طرب»: به حالت سبک‌وزنی و سبک عقلی گفته می‌شود که در اثر شنیدن آواز یا آهنگ، در روان و نفس آدمی پدید می‌آید و او را از حد اعتدال خارج می‌کند. این امر تنها به حالت شادی اختصاص نمی‌یابد؛ بلکه ممکن است از آهنگ‌های غم و حزن‌آور نیز بدست آید.[2]
ب) «لهو»: سازگاری و هم‌نوایی آواز و آهنگ نواخته شده با مجالس فساد و خوش‌گذرانی است؛ بدین معنا که ممکن است نغمه‌ای طرب‌انگیز نباشد؛ ولی از نغمه‌هایی باشد که فقط در جلسات فاسقان و هواپرستان رایج است. تمامی مراجع تقلید، «لهوی بودن» را جز و قید موسیقی حرام می‌دانند؛ ولی در قید «طرب انگیزی» اختلاف نظر دارند.
3. آلات موسیقی دو قسم است:
الف) آلات مختص حرام؛
ب) آلات مشترک بین حلال و حرام؛[3]
بیشتر مراجع تقلید استفاده از آلات مشترک را به طور مطلق حرام نکرده‌اند بلکه بر اساس کیفیت نواختن آن فتوا داده‌اند. اما برخی از مراجع دیگر از جمله: آیات عظام، بهجت و صافی گلپایگانی استفاده از هر نوع آلات موسیقی را حرام می‌دانند.[4]
آثار مخرب موسیقی در روایات، بارها تأکید و تکرار شده است؛ از جمله مرگ ناگهانی و قبول نشدن دعا[5] سبب نفاق[6] بی‌تفاوت شدن نسبت به ناموس[7] از بین بردن برکت[8] عذاب آخرت[9] و...
بیماری‌های موسیقی از دیدگاه برخی اندیشمندان:
1. علامه محمد تقی جعفری (رحمه‌الله) در تحقیقی که به عمل آورده‌اند می‌فرمایند: موسیقی ضررهای زیادی دارد؛ که ما به چند نمونه آن‌ها اشاره می‌کنیم: اضطرابات گوناگون، عصبانیت، سستی، بی‌ارادگی، سرگیجه، مالیخولیا، طپش قلب، بی‌نظمی، بیماری فشار خون، واسطه خودکشی، عامل جنایت، سلب غیرت، عامل فحشا، کوتاهی عمر و...[10]
2. ویکتور هوگو، (نویسنده مشهور فرانسوی) می‌گوید: علت این‌که ما از موسیقی خوشمان می‌آید. این است که در عالم خیال‌ها و رؤیاها فرو می‌رویم.[11]
3. هگل می‌گوید: ذکر و عبادت مسلمانان در مساجد بی‌آلایش، خود فکر می‌آورد و دعای مسیحیان در کلیسا با عربده‌ی ناقوس  و نقش و نگار در و دیوار، تشویش خاطر و انصراف ناظر.[12]
4. کانت می‌گوید: موسیقی اگر از همه هنرها مطبوع‌تر باشد ولی چون به بشر چیزی نمی‌آموزد از تمام هنرها پست‌تر است.[13]
5. ویلیام جمیز می‌گوید: ممکن است خداوند از گناهان و گناه موسیقی ما بگذرد ولی ضعف اعصاب دست از سر ما بر نمی‌دارد.[14]

پی‌نوشت:

[1]. تعلیم و تربیت در اسلام (با اندکی تغییر)، مطهری، صدرا، قم، ص 70.
[2]. مکاسب محرمه، مجمع الفکر الاسلامی، قم، ج1، باب غنا، ص 293.
[3]. «آلات مشترک» به آلاتی از موسیقی گفته می‌شود که هم برای منافع مشروع و حلال به کار می‌رود و هم برای منافع نامشروع و حرام.
[4]. رساله دانشجویی مطابق با نظر ده تن از مراجع تقلید، قم، دفتر نشر معارف، ص 203.
[5]. کافی، کلینی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج2، ص 433.
[6]. همان، ص 434.
[7]. همان، ص 432.
[8]. همان، ص 435.
[9]. همان، ص 436.
[10]. جوان و موسیقی، به نقل تأثیر موسیقی بر روان و اعصاب، بستانی راد، لاهوت، تهران، ص 62.
[11]. موسیقی از نظر دین و دانش، محمد حسین بهجتی، مقاله، ص 93.
[12]. تأثیر موسیقی بر روان و اعصاب، مترجم، حسین عبدالهی خوروش، ص 94.
[13]. همان.
[14]. همان.
برای اطلاع بیشتربه، شناخت، نقد و شیوه‌های مقابله با شیطان‌پرستی مراجعه کنید.