پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ خبرگزاری «الشرق الاوسط» مصر گزارش کرد که «آمار حجاج خارج از عربستان امسال شاهد کاهش است. پارسال تعداد حاجیان خارجی، یک میلیون و 700 هزار نفر بود و امسال به یک میلیون 381 نفر کاهش یافته است.»
کارشناس امور گردشگری دینی مصر علت این کاهش را «وضعیت نامناسب اقتصادی» بسیاری از کشورهای اسلامی و بالا رفتن قیمت حج، یکی از علل اصلی عدم اقبال امسال حجاج است، علاوه بر این، تعدادی از کشورهای اسلامی نیز با عربستان مشکل سیاسی دارند. سوریه، ایران، عراق، یمن و لیبی از جمله این کشورها هستند که بیشترین کاهش تعداد حجاج از این کشورهاست.
اما ولی‌عهد عربستان در نامه تبریکی که به شاه، مدعی شد که تعداد حجاج خارجی حج امسال فقط 64 هزار و 889 نفر کاهش داشته، که برابر با حجاج ایرانی است، که تهران مانع اعزامشان شده است! بنابراین همه‌چیز طبیعی است و طبق آن‌چه ولی‌عهد عربستان وانمود می‌کند، نه ترس حجاج بابت از دست دادن جان و سلامتی‌شان و نه بالا رفتن قابل توجه قیمت هتل‌ها و خطوط هواپیمایی عربستان، است. حال آن‌که طبق آمار خبرگزاری الشرق الاوسط مصر، رقم کاهش حدود 319 هزار نفر است.[1]
عربستان سال‌هاست آمار حج را دست‌کاری می‌کند. سال گذشته، عربستان تعداد کشته‌های حادثه منا را «769» نفر اعلام کرد. اما طبق اعلام «بی.بی.سی» و «خبرگزاری آسوشیتدپرس»، دو منبع انگلیسی و آمریکایی که از حیث سیاسی متحد عربستان هستند، آمار اعلام شده کشورهای کشته داده در حادثه را که جمع زدند، رقم به «2221» نفر رسید[2] و مهم‌تر این‌که، اسناد هک شده از وزارت بهداشت عربستان، این رقم را بالای «7000» نفر نشان می‌دهد.[3]
نکته‌ی دیگر این است که عربستان هر ساله میهمانان ویژه‌ای برای حج دارد که به آن‌ها «میهمانان خادم الحرمین» می‌گویند، که به اساتید دانشگاه، و رؤسای کشورها و تعدادی هم از جمعیت‌ها، سازمان‌ها و هیأت‌های اسلامی، ... که عمدتا ریاض تلاش می‌کند، بعد از موسم هم ارتباط با این افراد را حفظ و آنان را تحت منظومه‌ی فکری خود درآورد. مجموعاً تعداد این میهمانان که با «ویزای افتخاری» شاه به حج تمتع دعوت می‌شوند، به علاوه 1000 ویزای افتخاری به فلسطینی‌ها، از 2500 تجاوز نمی‌کند. ویزای افتخاری، در حج پارسال 2400 نفر بود.
اما امسال عربستان هزاران ویزای افتخاری به چندین کشور داده است؛ امری که آمارش سوال‌برانگیز است. یک منبع در حج مصر به خبرگزاری الشرق الاوسط مصر گفته است که «امسال مصر، حداقل 15 تا 20 هزار ویزای افتخاری دریافت کرده و این، علاوه بر سهم مقرر سالانه‌اش است.»[4]
روادیدهای افتخاری که عربستان امسال به کشورهای اسلامی، به‌خصوص مصر داد، سبب شده تا اندازه‌ای، میزان کاهش آمار حجاج خارجی امسال، جبران شود؛ به گواه اسناد لو رفته وزارت بهداشت عربستان، مصر از جمله کشورهایی است که در کنار ایران بیشترین قربانی را در حادثه منا داد و به‌نظر می‌رسد، پیشنهاد حداقل 20 هزار ویزای افتخاری، پاداش سکوت و عدم اعتراض قاهره در سال گذشته و به نوعی حق السکوت یا پاداش باشد. که این امر کاهش تعداد حجاج را جبران می‌کند و از طرفی دیگر این کاهش را در انظار عمومی مخفی نگاه می‌دارد.
این کاهش از حیث اقتصادی هم برای عربستان خوب نیست. اکنون باید دید عربستان که با کسری بودجه جدی روبه‌روست و بعد از کاهش بهای جهانی نفت، از امسال با کاهش تعداد حجاج هم روبه‌رو شده، آیا حاضر است در سیاست‌های خود برای سال‌های آتی بازنگری کند یا تلاش می‌کند با ایده‌های جایگزین مثل هزاران ویزای افتخاری، شکاف‌های اقتصادی در درآمد نفتی و حج تمتع و عمره را پُر کند.

پی‌نوشت:

[1]. خبرگزاری فارس، تاریخ انتشار: ۲1 شهريور ۱۳۹۵، «آغاز حج امسال؛ از «غائب بزرگ، ایران» تا کاهش حُجاج خارجی و «رشوه ویزای افتخاری»»
[2]. «تبلیغ آل سعود به موفقیت در برگزاری حج، بر خلاف واقعیت»
[3]. دانلود سند 3 هزار صفحه‌ای از اسامی جان‌باختگان 14 سال اخیر حجاج، در مقاله‌ی «افشای سند محکمه پسند از وزارت بهداشت عربستان؛ ۹۰ هزار حاجی در مدت ۱۴ سال جان باخته‌اند» خبرگزاری فارس، تاریخ انتشار: ۲0 شهريور ۱۳۹۵.
[4]. خبرگزاری فارس، تاریخ انتشار: ۲1 شهريور ۱۳۹۵، «آغاز حج امسال؛ از «غائب بزرگ، ایران» تا کاهش حُجاج خارجی و «رشوه ویزای افتخاری»»