پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ از مسائل مهمی که فرقه‌های انحرافی بر آن تاکید فراوانی می‌کنند، مساله اعتبار خواب و رویا است. با مراجعه به متون صوفیه و نحوه سلوک ایشان درمیابیم که قسمتی از استدلالات این نوع فرقه‌ها به خواب و رویا برمی‌گردد و حال آنکه مطلب مورد بحث در میان منابع اسلامی به نحوی مخالف مطالب صوفیان است.
در مسلک دراویش گنابادی یکی از راه‌های دست‌یابی به قطب (که خود را نماینده امام زمان (عجل الله فرجه الشریف) معرفی می‌کند) رویا بوده و در اثبات آن به خواب سلطان محمد گنابادی اشاره شده و می‌گویند: «از جناب حاج ملا سلطان محمد نقل است که فرمود: پیش از رسیدن خدمت آقای سعادت علیشاه خواب دیدم به خدمت حضرت امیر المومنین(علیه السلام) رسیده و آن حضرت قدحی از آب به من مرحمت کرده، من تمام آن را آشامیده و چیزی باقی نگذاشتم، پس از آن به هر وسیله خود را به اصفهان رسانیده، پس از شرفیابی خدمت آقای سعادت علیشاه، به همان طور که حضرت را در خواب دیده بودم، ایشان را مشاهده کردم و دیگر شکی در حقانیت ایشان باقی نماند.»[1]
 در کتاب دیگری از مشایخ گنابادیه، رویایی بیان شده که گویا به دلیل ایمان عمیق ملا محمد گنابادی، او را در عالم رویا با عنوان و به جای امام زمان(عجل الله فرجه) نشان داده اند.[2]
اما با مراجعه به متون اسلامی درمورد خواب و رویا مطالبی دست گیرمان می‌شود که با مطالب مطروحه در فرقه‌های انحرافی کاملا در تضاد است. در روايت حسنه ابراهيم بن هاشم وارد شده که امام صادق (عليه السلام) در جواب سائلی که از افسانه خوابِ ابيّ بن کعب سئوال نموده فرمود: «ان دين اللَّه أَعزّ أن يري في النوم.[3] امر دين عزيزتر و والاتر از اين است که بخواهيم با خواب آن را سامان دهيم.» شیخ مفید می‌نویسد: «و مع ذلك فإنا لسنا نثبت الأحكام الدینیة من جهة المنامات.[4] باید توجه داشت كه ما احكام دینى را به وسیله رویا و خواب اثبات نمى‏‌كنیم.»
از جمله ادله مطرح شده در حجیت نداشتن رویا، سیره متشرعه و اعتنا نکردن آنان به رویاست.[5] سیره متشرعه پس از عمل عموم مسلمانان یا شیعیان مطرح شده و بر دو گونه است؛ سیره‌‏اى كه مى‏‌دانیم در عصر معصومین(علیهم السلام) جریان داشته، به گونه‏‌اى كه معصوم(علیه السلام) نیز بدان عمل نموده یا آن را تقریر كرده است و نیز سیره‌‏اى كه جریان آن در زمان معصومین(علیهم السلام) احراز نشده یا عدم جریان آن احراز شده است. فرض اول حجت است و فرض دوم حجیت ندارد و دلیل به شمار نمی‌آید.[6] استناد کنندگان به این دلیل معتقدند درباره رویا نیز از دوران معصومین(علیهم السلام) تاکنون کسی از این روش برای استخراج حکم استفاده نکرده است و حتی بزرگان اخباری نیز در نقد استفاده از رویا چنین می‌گویند: «فلأن الأدلة الدالة على وجوب متابعتهم و أخذ الأحكام عنهم (صلوات اللّه علیهم) إنما تحمل على ما هو المعروف المتكرر دائماً ... و لا ریب أن الشائع الذائع المتكرر إنّما هو أخذ الأحكام منهم حال الیقظة.[7] ادله دلالت کننده بر وجوب اطاعت و اخذ احکام از ائمه(علیهم السلام) بیان‌گر روش‌های متعارف و مورد اطمینان در زمان‌های متفاوت است و شکی نیست که روش متعارف در اخذ احکام استفاده از ادله در بیداری است و نمی‌توان به خواب استناد کرد».
با مقایسه مساله اعتبار خواب و رویا در متون اسلامی و متون فرقه‌های انحرافی، پی به حجت نداشتن خواب و رویا در متون اسلامی برای دیگران می‌بریم و از طرف دیگر با سوء استفاده فرقه‌های انحرافی که از طرق معمول حقانیت خود را نمی توانند ثابت کنند، و برای اثبات حقانیت خود دست به دامان خواب می شوند، آشنا می‌شویم.

پی‌نوشت:
[1]. سلطان فلک سعادت، چاچ شده در رساله سعادتیه، ص 41؛ نابغه علم و عرفان، ص 55
[2]. نابغه علم و عرفان، ص 211؛ شهبازیان محمد، خواب پریشان، انتشارات بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(عج)، قم، 1394، ص 30؛ در این کتاب می گویند: البته این موضوع مشاهده است که در خواب برای ایشان پیش آمده نه آنکه بزرگان ما مدعی امامت باشند...، ولی چون در بندگی خدا و پیروی از ائمه هدی(علیه السلام) به کمال رسیده اند، از این رو به صورت مولای خود در خواب مشاهده شده اند.
[3]. مجلسی محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق، ج61، ص238
[4]. مفید، محمد بن محمد بن نعمان، الاختصاص، قم، کنگره هزاره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق، ص 130
[5]. مجلسی محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق، ج ‏58، ص 238
[6]. صدر سید محمدباقر، بحوث فی علم الأصول، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت(ع)‏، چاپ سوم، 1417ق، ج1، ص286
[7]. بحرانی اصفهانی، عبدالله‏، عوالم العلوم و المعارف والأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال، قم، مؤسسه امام مهدی(عج)، چاپ اول، 1413 ق، ص 283

برای مطالطه بیشتر دراین زمینه ن.ک به:
کتاب خواب پریشان، اثر محمد شهبازیان
و مقاله شهبازیان محمد و ترابی اکبر، جایگاه رویا و خواب در تشخیص حجت الهی از منظر روایات، آینده روشن، پژوهشکده مهدویت، 1394.