پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ وین دبلیو دایر در یکی از شهرهای آمریکا متولد شد. کودکی‌اش را با سختی‌های فراوان در خانواده‌ای پرجمعیت و پرماجرا سپری کرد. وین‌دایر در جوانی در حالی که اعتیاد به الکل و مواد مخدر با زندگی او گره خورده بود، توانست با کمک مدیتیشن و تمرین و تلقین‌های فراوان آن را ترک کند.[1] وین‌دایر از فردی به نام «رام‌داس» که وی را استاد عرفان خود می‌نامد، در عمل، درس‌های زیادی گرفته. رام‌داس از نظر وین‌دایر بزرگ‌ترین سخنران دنیاست.
وین‌دایر در ۳۴ سالگی، درحالی که در دانشگاه فردی موفق بود، کرسی استادی را در رشته روان‌شناسی رها کرد و به نویسندگی روی آورد؛ تاکنون بیش از ۴۰ کتاب از وی منتشر شده است.
اغلب کتاب‌های وین‌دایر حول معنویت و عرفان نگاشته شده است. معنویتی که وی تبلیغ می‌کند، دارای محاسن بسیار و صدالبته ضعف‌های مخصوص به خود است که با وجود این نقص‌ها جایی برای دفاع از نظام اندیشه وی باقی نمی‌ماند.
محاسن افکار وی مربوط به دو امر است: محور اول همان اموری است که در ادیان الهی فراوان تأکید شده است؛ یعنی توجه به خدا و هدفمندی هستی. محور دوم توجه به دسته‌ای از دستورات اخلاق شخصی است که در تمام مکاتب کهن و بالأخص در ادیان ابراهیمی موردتوجه بوده است؛ مانند خدمت به دیگران، گذشت و...
بسیاری از صفات مثبت اخلاقی و ابعاد الهی آدمی، در نوشته‌های وین‌دایر انعکاس یافته است. وی مفاهیمی مثل قناعت، شکر و ایثار را به صورت کاربردی و جزئی در ضمن مثال‌های مختلف بازخوانی و تفسیر نموده و ابعاد آن را تحلیل کرده است.
بر آشنایان  به متون اخلاقی اسلام پوشیده نیست که این مفاهیم، به صورت دقیق‌تر و عمیق‌تری در متون اسلامی، یعنی قرآن کریم، روایات معصومین (علیهم‌السلام) و کتاب‌های اخلاقی تبیین شده و پشتوانه‌های مختلف عقلی، منطقی و وجدانی برای آن‌ها ذکر گردیده و در یک نظام اخلاقی منسجم به صورت پازلی کامل تعبیه شده‌اند؛ با این حال تلاش دایر در این جهت کار با ارزشی است و در حوزه‌ی اخلاق فردی، به اخلاق فردی در ادیان الهی بسیار نزدیک شده است. می‌توان ادعا کرد با توجه به تأثیرپذیری دایر از مولوی (که بسیار از وی نام می‌برد و نقل و قول می‌کند و گاهی به قرآن استناد می‌جوید) بسیاری از گفته‌های دایر در حیطه‌ی اخلاقیات، از متون اسلامی یا دست کم از عرفای اسلامی اقتباس شده است؛ تا جایی که گاهی تعبیرات وی با تعبیرات به کار رفته در احادیث معصومین تطبیق می‌کند.
در مورد اندیشه وین‌دایر نکات زیر باید به دقت مورد توجه قرار گیرد، در غیر این صورت خواننده فارسی زبان کتاب‌های وین‌دایر ممکن است گفته‌های او را با احادیث معصومین و متون اخلاقی در اسلام یکی ببیند و ناخواسته به نقد موضوعی تن دهد و از آسیب‌های نظام فکری دایر غافل شود. خواننده‌های آثار وین‌دایر، در صورت «برخورد موضوعی» با اندیشه‌ی وی، ممکن است به بعضی از آموزه‌های فردی در کتب او دل خوش کنند و به جای کلی‌نگری، فریب چند موضوع جزئی را بخورند و افکار وی را قابل دفاع ارزیابی کنند.
توصیه‌های تکراری و ملال‌آور در آثار وی در قالب جمله‌های «سعی کنید»، «تلاش نمایید»، «به خود بباورانید»، «احساس کنید که دارید...»؛ گویای ماهیت روان‌شناختی مکتب دایر است. از این رو، تلقین محوری صرف، بدون عرضه‌ی نظام فکری منسجم، عرفان وین‌دایر را به «عرفان توصیه‌ای» تنزل داده و ارزش علمی مکتب او را مخدوش کرده است.
دایر کتابی مستقل در باب «ندای درونی» نگاشته است که پیام اصلی این کتاب «کافی بودن ندای درون برای سعادت انسان» است. روشن است با این ایده رسولان الهی از میدان ارشاد و هدایت انسان‌ها کنار زده می‌شوند و صرفاً «پیامبری درونی» به صحنه می‌آید که خدا را هم در خدمت اهداف خود به کار می‌گیرد. از این روست که وی اساساً ایده‌ی رستاخیز را مطرح نمی‌کند و با ارائه تصویری مبهم از حیات روح، زندگی پس از مرگ را در هاله‌ای از ابهام رها کرده، بهشت را امری درونی معرفی می‌کند![2] وی با پذیرش فرضیه‌ی «تناسخ» که با معاد در تضاد است، مرتکب سهوی بزرگ شده و معلوم است با وجود این ایده، جایی برای بهشت و جهنم و رستاخیز باقی نمی‌ماند و هدفمندی خلقت که وی مورد تأکید قرار داده است؛ مخدوش و بی‌اساس خواهد بود.
در آثار دایر، مدیتیشن، یوگا و مراقبه‌های هندی جانشین عبادت در ادیان الهی شده و اصولاً در نگاه او، مدیتیشن، همان عبادت است که به معرفت درونی منتهی می‌شود.
از اشتباهات نابخشودنی وین‌دایر، ایده‌ی «حمایت از صلح، نه مخالفت با جنگ» است. در نگاه دایر، زندگی باید با تفکر مثبت اداره شود، نه تفکر منفی؛ به همین دلیل توصیه می‌کند: «به جای این که علیه تروریسم و جنگ اعلام انزجار کنید، طرفداران صلح باشید... اگر شما علیه چیزی باشید و با آن دشمنی کنید، نفاق و اختلاف در ضمیر شما نقش خواهد بست... علیه هرچه بایستید، همان چیز علیه شما خواهد ایستاد. به جای ابراز انزجار نسبت به مواد مخدر و مبارزه علیه آن، کودکان را در انتخاب راه صحیح زندگی یاری دهید[3].
شعار یاد شده، خواسته یا ناخواسته در خدمت آمال و نقشه‌های متجاوزان، جنگ‌طلبان و نظام سلطه‌ی جهانی در خواهد آمد و آنان بیش از همه سود خواهند برد. این شعار، انسان‌های معنویت‌گرا را ظلم پذیر و بسترساز تداوم بی‌عدالتی موجود خواهد نمود.
وین دایر یکی از مروجان جدی «قانون جذب» است و دو کتاب مستقل در این موضوع دارد. قانون جذب که در دهه‌ی اخیر بر سر زبان‌هاست و مدعی است می‌توان دنیای خارج را با استفاده از ذهن تغییر داد.
هر چند تأثیر ذهن بر پاره‌ای از اخلاقیات و نگرش‌های انسان انکار ناپذیر است، ولی فقط این گونه قدرت‌های شگرف مخصوص ذهن نیست و بعضی از اعضای بدن نیز مانند چشم، زبان و... نیز قدرت‌های شگرف مخصوص دارند. ولی تصور این «قدرت خالق گونه»، برای ذهن (به گونه‌ای که ذهن در بدن خدا فرض شود و هر چه تجسم کند خلق شود) جداً جای تأمل دارد؛ چنان که بسیاری از متفکران در این گستردگی قدرت ذهن تردید کرده‌اند.[4]

پی‌نوشت:

[1] . وین‌دایر، خود حقیقی، تهران: نشر دارینوش، ۱۳۸۶، ص ۱۴۸.
[2] . وین‌دایر، عرفان، نشر سهامی انتشار، ۱۳۹۳، ص ۵۹.
[3] . وین‌دایر، عرفان، نشر سهامی انتشار، ۱۳۹۳، ص ۲۲۸.
[4] . حمزه شریفی‌دوست، کاوشی در معنویت‌های نوظهور، قم: صهبای یقین، ۱۳۹۱، ص ۱۹۵.

جهت مطالعه بیشتر بنگرید به: حمزه شریفی‌دوست، کاوشی در معنویت‌های نوظهور...