پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ درباره‌ی سلمان گفته شده است که: «سلمان الاسلام و سلمان الخیر.»[1]
از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) درباره‌ی سلمان سؤال شد، که فرمود: «من لکم بمثل لقمان الحکیم؟ امرؤ ذاک منا و الینا اهل البیت، ادرک علم الاول و الآخر، بحر لا ینزف. و قال عنه: إنه یبعث امة واحده، لقد أشبع من العلم.[2] چه کسی برای شما همانند لقمان حکیم است؟ مردی که از ما و برای ما اهل بیت است، علم اول و آخر را درک کرده، او دریایی است تمام نشدنی، و به تنهایی، مثل یک ملتی کامل مبعوث می‌شود. او به‌راستی از علم پر گشته است.»
عایشه درباره سلمان گفته است: «کان لسلمان مجلس من رسول الله ینفرد به فی اللیل حتی کاد یغلبنا علی رسول الله صلی الله علیه وسلم.[3] سلمان جلساتی به‌صورت منفرد، در شب‌ها با پیامبر خدا داشت، که نزدیک بود در راه آموزش علم و دانش، بر ما غلبه کند.» چرا که چون این جلسات طولانی بود، نزدیک بود که او بیشتر از ما با پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) هم‌نشین و همراه باشد و از علوم و دانش‌ها و اخلاق و معنویت او بهره گیرد.
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) وقتی آیه «هَاأَنْتُمْ هَؤُلَاءِ تُدْعَوْنَ لِتُنْفِقُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَمِنْكُمْ مَنْ يَبْخَلُ وَمَنْ يَبْخَلْ فَإِنَّمَا يَبْخَلُ عَنْ نَفْسِهِ وَاللَّهُ الْغَنِيُّ وَأَنْتُمُ الْفُقَرَاءُ وَإِنْ تَتَوَلَّوْا يَسْتَبْدِلْ قَوْمًا غَيْرَكُمْ ثُمَّ لَا يَكُونُوا أَمْثَالَكُمْ.[محمد/38] آگاه باشيد كه شما را دعوت مى‌كنند، تا در راه خدا انفاق كنيد. بعضى از شما بخل مى‌ورزند و هر كس كه بخل ورزد، در حق خود بخل ورزيده است. زيرا خدا، بى‌نياز است و شما نيازمند آنيد، و اگر روى برتابيد، به‌جاى شما مردمى ديگر آرد، كه هرگز همسان شما نباشند.» را تلاوت نمود، اصحاب پیش ایشان آمدند و گفتند: «یا رسول الله! من هؤلاء الذین إن تولینا استبدل بنا ثم لا یکون أمثالنا؟ فضرب بیده علی کتف سلمان الفارسی، ثم قال: هذا و قومه، لو کان الدین عند الثریا لتناوله رجال من الفرس.[4] ای رسول خدا! این قوم چه قومی است که اگر ما روی‌گردان شدیم، جایگزین ما می‌شوند؟ رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) با دست بر شانه سلمان زد و فرمود: این مرد و قوم او؛ اگر دین در ستاره‌ی پروین باشد، این مرد و قومش به آن دست پیدا می‌کنند.»
از این صحابه بزرگ که بنا به اعتراف عایشه، مجلس آموزش و تعلیم خصوصی با پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) داشته است، فقط شصت حدیث نقل کرده‌اند،[5] که از این شصت حدیث، بخاری چهار حدیث[6] و مسلم پنج حدیث را در صحیح خود آورده‌اند.
نمی‌دانیم آیا به‌وسیله‌ی همین شصت حدیث، سلمان (رحمة الله علیه) دریایی پایان ناپذیر، شمرده شده است؟! آیا علم لقمان حکیم همین اندازه بوده است؟ و آیا به‌وسیله‌ی همین شصت حدیث، سلمان از علم سیراب گشته است؟!
به‌طور یقین پیش سلمان نیز هزاران حدیث بوده است؛ چرا که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به علم او شهادت داده است و عایشه نیز به مجلس خصوصی او با پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) اعتراف نموده است.
او علاوه بر این‌که چندین سال همراه رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) زندگی نمود و از آن حضرت احادیث زیادی به‌صورت مستقیم دریافت نمود، بعد از آن حضرت نیز، نزدیک 26 سال به همراه امیرالمؤمنین زندگی کرد، و از باب شهر علم رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) بهره‌ها برد. پس چه شد، علم اولین و آخرینی که سلمان درک کرده بود؟! پس کجا رفت این دریای علم تمام نشدنی؟! راستی چه سیاستی در کار بوده است، که بخاری از این شصت حدیث سلمان، فقط چهار حدیث و مسلم تنها پنج حدیث را نقل کرده‌اند؟!
باید اعتراف نمود که سنت حفظ شده‌ی پیش سلمان، از بین رفته است و از آن دریای مواج، قطراتی بیش‌تر به اهل سنت نرسیده است، خصوصاً در صحیح بخاری که چهار قطره بیشتر جای نگرفته است!
آیا حق نداریم این مصیبت وارده را به امت رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) تسلیت بگوییم؟!

پی‌نوشت:

[1]. «سلمان الخير الفارسي أبو عبد الله ابن الاسلام» تهذیب التهذیب، ابن حجر عسقلانی، بیروت: دار الفكر للطباعة والنشر والتوزيع، 1404ق، ج4، ص121.
[2]. سیر اعلام النبلاء، ذهبی، بیروت: مؤسسة الرسالة، 1413ق، ج1، ص543.
أسد الغابة، ابن اثیر، بیروت: دارالکتاب العربی، ج2، ص331.
تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، بیروت: دار الفكر للطباعة والنشر والتوزيع، 1415ق، ج21، ص422.
[3]. الاستیعاب، ابن عبدالبر، بیروت: دارالجیل، 1412ق، ج2، ص636.
أسد الغابة، ابن اثیر، بیروت: دارالکتاب العربی، ج2، ص331.
[4]. تفسیر القرآن العظیم، ابن کثیر، بیروت: دار المعرفة للطباعة والنشر والتوزيع، 1412ق، ج4، ص196.
جامع البیان، طبری، دار الفکر للطباعة والنشر والتوزيع، 1415ق، ج26، ص86.
[5]. «سلمان الفارسي: ستون حديثاً.» جوامع السیرة و خمس رسائل اخری لابن حزم (الرسالة الثانیة: اسماء الصحابة الرواة و ما لکل واحد من العدد)، ابن حزم، مصر: دارالمعارف، ص279.
[6]. «سلمان الفارسي أربعة أحاديث.» هدی الساری، مقدمه فتح الباری، ابن حجر عسقلانی، بیروت: دارالفکر، 1415ق، ص659.