پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ ابوعلی سینا حکیم، فیلسوف، طبیب و دانشمند بزرگ ایرانی (370-428) است که در جهان غرب به نام (anneciva) و با لقب «امیر پزشکان» شناخته شده است. این حکیم بزرگ مؤثرترین چهره در علم و فلسفه جهان اسلامی است که دیگران القابی مانند شیخ‌الرئیس، حجة الحق و شرف الملک به او دادند.
ابن‌سینا از آغاز کودکی استعداد و شایستگی عجیبی در فراگرفتن علوم مختلف داشت و ازآن‌جا که پدرش عبدالله، سخت در تعلیم و تربیت او می‌کوشید و خانه او محل ملاقات دانشمندان دور و نزدیک بود، تا ده سالگی تمام قرآن و صرف و نحو را آموخت و آن‌گاه به فراگرفتن منطق، ریاضیات، طبیعیات، ما بعدالطبیعه و علم طب پرداخت. به‌گونه‌ای که در هجده سالگی در همه علوم زمان خود سرآمد بود و دیگر احتیاج به خواندن و فراگیری هیچ علمی نداشت.
از مهم‌ترین کتب ابن‌سینا می‌توان به کتاب «الشفاء» و «الاشارات و التنبیهات» اشاره کرد که دانشنامه‌ای از علوم اسلامی-یونانی است و بسیاری از مولفان مشهور قرون ششم و هفتم تا دوازدهم و سیزدهم هجری نظیر شهرستانی (متوفای 548) فخرالدین رازی (متوفی 606) عالم فاضل نصیرالدین طوسی (متوفای 671) به شرح و تفسیر و تحشیه آثار ابن‌سینا پرداخته‌اند.[1] ابن‌سینا اگرچه در مباحث عقلی سرآمد زمان خویش بود، ولی این امور باعث نشد که وی دست از شریعت بردارد و یا عقل را بر نقل ترجیح دهد. بلکه وی سخت به شریعت مقید بود، تا جایی‌که درکتاب الهیات شفاء در مبحث معاد جسمانی می‌گوید: «عقل انسان از درک چگونگی و کیفیت معاد ناتوان است، ولی از آن‌جا که مخبر صادق از وجود چنین معادی خبر داده و ما به شریعت اعتماد داریم، معاد جسمانی را می‌پذیریم، هرچند که براهین عقلی بر اثبات آن نداریم.»[2]
با این‌وجود ابن تیمیه ( متوفای 728) که از سردمداران عقل ستیزی در جهان اسلام است و تکیه او تنها بر شریعت و فهم سلف است، با تمام وجود به فلسفه و کلام حمله می‌کرد و با روش عقل‌گرایی ابن‌سینا مخالفت کرد، زیرا به‌گمان او منبع همه حقایق دینی، قرآن و احادیث نبوی، بنا بر روایت صحابه و تابعین است.[3]
ابن تیمیه در کتاب‌های مختلفش ابن‌سینا را به‌خاطر عقل‌گرایی تکفیر کرده و می‌گوید: «وکذلک ابن‌سینا وأمثاله هم من أتباع الملاحدة النفاة.[4] ابن‌سینا و امثال او از پیروان کفار هستند».
او در کتاب مجموع الفتاوی به نقل از شیخ حصیری می‌گوید: «فقهای شهر بخارا، قائل به کفر ابن‌سینا بودند».[5]
و در ادامه می‌گوید: خداوند سبحان انسان‌ها را از پیروی صاحبانِ منصب و علم که دشمن پیامبر (صلی الله علیه و آله) هستند برحذر داشته است و افرادی چون ابن‌سینا که علومی آورده‌اند، نفعی برای انسان‌ها ندارد.[6]
زیرا که قرآن می‌فرماید: «یَوْمَ تُقَلَّبُ وُجُوهُهُمْ فِی النَّارِ یَقُولُونَ یَا لَیْتَنَا أَطَعْنَا اللَّهَ وَأَطَعْنَا الرَّسُول*وَقَالُوا رَبَّنَا إنَّا أَطَعْنَا سَادَتَنَا وَکُبَرَاءَنَا فَأَضَلُّونَا السَّبِیلَا.[احزاب/66-67] روزی که چهره‌هایشان را در آتش از سویی به سویی می‌گردانند و می‌گویند: ای کاش ما در دنیا از خدا و پیامبر اطاعت کرده بودیم* و می‌گویند: پروردگارا! همانا ما از فرمان‌روایان و بزرگان‌مان اطاعت کردیم، درنتیجه گمراهمان کردند».
و با این استدلال نتیجه می‌گیرد که ابن‌سینا از سردمداران کفر و الحاد است که اطاعت از او خسران ابدی را در پی دارد.
عاقبت عقل‌ستیزی و پیروی از ابن تیمیه را در عصر حاضر در وحشی‌گری‌های گروهک‌های تکفیری-تروریستی چون داعش و النصره و ... مشاهده می‌کنید که چگونه عده‌ای وهابی به جان و مال و ناموس مسلمین افتاده‌اند و متعصبانه و جاهلانه به خیال خام خود در پی گسترش اسلام هستند. پناه می‌بریم به خدا از جهالت و ظاهرگرایی.

پی‌نوشت:

[1]. فخری ماجد، سیر فلسفه در جهان اسلام، ترجمه جمعی از مترجمان، مرکز نشر دانشگاهی، تهران:1372، ص 146-148
[2]. ابن‌سینا، شیخ الرئیس، الإلهیات من کتاب الشفاء، با تعلیقات علامه حسن‌زاده آملی، دفتر تبلیغات، قم،1376،ص 460
[3]. «فإِن عقیدة السلف الصالح، والفرقة الناجیة أهل السنة والجماعة الإِیمان بما أخبر الله به فی کتابه أو رسوله فی أحادیثه من غیر تأویل ولا تعطیل، ولا تشبیه». محمد بن جمیل زینو، مجموعة رسائل التوجیهات الإسلامیة لإصلاح آلفرد والمجتمع، دار الصمیعی للنشر والتوزیع، الریاض، 1417، ج 1، ص 19
[4]. ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم، درء تعارض العقل والنقل، تحقیق: محمد رشاد سالم، انتشارات جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة، مملکة العربیة السعودیة، چاپ دوّم، 1411 هـ. باب ششم، ج 10، ص 59
[5]. «کَانَ فُقَهَاءُ بخاری یَقُولُونَ فِی ابن‌سینا: کَانَ کَافِرًا ذَکِیًّا» ابن تیمیه حرانی، احمد، مجموع الفتاوی، تحقیق: عبدالرحمن بن محمد بن قاسم، مجمع الملک فهد لطباعة المصحف الشریف، مدینة نبویة، 1416 ق.، ج 9، ص 40. جهت مشاهده تصویر کلیک کنید.
[6]. «وَمِثْلُ هَذَا فِی الْقُرْآنِ کَثِیرٌ یُذْکَرُ فِیهِ مِنْ أَقْوَالِ أَعْدَاءِ الرُّسُلِ وَأَفْعَالِهِمْ وَمَا أُوتُوهُ مِنْ قُوَی الْإِدْرَاکَاتِ وَالْحَرَکَاتِ الَّتِی لَمْ تَنْفَعْهُمْ لَمَّا خَالَفُوا الرُّسُلَ.» ابن تیمیه حرانی، احمد، مجموع الفتاوی، تحقیق: عبدالرحمن بن محمد بن قاسم، مجمع الملک فهد لطباعة المصحف الشریف، مدینة نبویة، 1416 ق.، ج 9، ص 40. جهت مشاهده تصویر کلیک کنید.

نویسنده: مجتبی محیطی