پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم) از بدعت‌هائی که بعد از ایشان در دین ایجاد خواهد شد، اطلاع داشتند، لذا ایشان اقداماتی را برای جلوگیری از نفوذ این بدعت‌ها و حفظ دین انجام دادند که حضرت آیت الله العظمی سبحانی (مد ظله العالی) در کتاب البدعه[1] شش مورد از اقدامات آن حضرت را بیان کرده‌اند؛
۱- هشدار دادن به بدعت‌ها؛
اولین خط دفاعی که پیامبر اکرم برای حفظ دین ایجاد کرد مذمت بدعت و بدعت‌گذاران بود هشدار دادن به جامعه اسلامی درباره آن، روایات زیادی در این زمینه از ایشان نقل شده، مثل: «اصحاب البدع کلاب النار. اهل بدعت سگ‌های آتش جهنم هستند»، و «اهل البدع شر الخلق و الخلیقه. اهل بدعت بد‌ترین مخلوقات و موجودات هستند» و روایت زیادی که در این زمینه هست.
۲- اشاره به وجود کسانی که بر زبان آن حضرت دروغ می‌بندند؛
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌دانستند که عده‌ای از مردم در زمان حیات حضرت و بعد از رحلتشان دروغ‌هائی را به حضرت نسبت می‌دهند یا خواهند داد تا دین را تغییر دهند لذا حضرت، مسلمانان را از وجود این‌ها آگاه ساخته و به اجتناب از آن‌ها امرکرده است.[2] افرادی مثل کعب الاحبار و عبدالله بن سلام و.... به اسلام گرویدند و خرافات و اسرائیلیات را به احادیث و کتب و اذهان مسلمین وارد کردند.
۳- سعی در نوشتن صحیفه؛
سومین خط دفاعی که پیامبر سعی می‌کرد با آن جلوی نفوذ بدعت در دین را بگیرد اصرار بر نوشتن صحیفه بود، شاطبی به نقل از ابن عباس می‌نویسد که پیامبر فرمود «هلم اکتب لکم کتابا لن تضلوا بعده. بیایید برایتان نوشته‌ای بنویسم که بعد از آن هرگز گمراه نشوید» عمر گفت درد بر پیامبر غلبه کرده و قرآن در نزد ما هست و کفایت می‌کند، نزاع و اختلاف در بین حاضران شروع شد، پیامبر فرمود: «قوموا عنی.[3] از پیش من بروید.»
۴- معرفی ثقلین؛
پیامبر برای امت، مرجع و پناهگاهی را برای بعد از خودش معرفی کرده و به مسلمین امر کرد به ثقلین رجوع کنند، و فرمودند: «یا ایها الناس انی ترکت فیکم ما ان اخذتم به لن تضلوا کتاب الله و عترتی اهل بیتی. ‌ای مردم! من در میان شما چیزی را باقی می‌گذارم که اگر به متمسک شوید هرگز گمراه نخواهید شد؛ کتاب خدا و عترتم اهل بیتم.» روایات به طرق فراوان و متوا‌تر نقل شده و با عبارت‌های دیگری شبیه این عبارت هم نقل شده، در مقابل این روایت بعضی هم به جای عترتی، سنتی نقل کرده‌اند، رشید رضا در تعلیقه‌اش بر کتاب الاعتصام می‌نویسد: «عبارت عترتی از بسیاری از صحابه نقل شده است و ابوهریره لفظ سنتی را نقل کرده است و راه جمع این روایات هم این است که اهل بیت و عترت پیامبر حافظ سنت او هستند یعنی هیچ زمانی نیست که یک نفر از عترت از سنت محافظت کند.»[4]
۵- معرفی سفینه النجاة؛
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) اهل بیت خویش را به کشتی حضرت نوح تشبیه کرده[5] مشخص هست که منظور حضرت همه اهل بیت نمی‌باشد بلکه عده خاصی می‌باشد چنان‌که ابن حجر هم به آن اشاره می‌کند، مراد از این تشبیه این است که هر کس در دین به آن‌ها روی آورد و اصول و فروع را از آن‌ها اخذ کند از عذاب الهی در امان خواهد بود ولی اگر کسی تخلف کند مثل کسانی می‌باشد که برای در امان ماندن از عذاب الهی به بالای کوه رفتند، ولی غرق شده و هلاک شدند.
نقش اهل بیت در مقابله با بدعت؛
اهل بیت (علیهم السلام) نقش بارزی در مقابله و رد بدعت‌ها و افکار انحرافی داشتند. چنان‌که با اسلام آوردن امثال کعب الاحبار‌ها و نفوذ افکار خرافی و اسرائیلی توسط آن‌ها به متون و آثار اسلامی می‌بینیم که کتب حدیثی مملو هستند از روایات تجسیم و تشبیه و جبر و نسبت کذب و معصیت دادن به انبیاء و... که محدثین هم آن‌ها را با حقائق مخلوط کرده و به آن‌ها ملحق کردند و به غیر از یک عده کمی هیچ کس جرأت رد و نقد آن‌ها را نداشت، ولی می‌بینیم که اهل بیت در مقابل این می‌ایستند و با تجسیم و تشبیه و جبر و... در خطابه‌ها و نوشته‌ها و مناظراتشان مقابله می‌کنند.
۶- دفاع و حمایت از آمرین به معروف و ناهین از منکر؛
با توجه به این‌که بدعت از اعظم کبائر می‌باشد، هرچند که بدعت در ابتدا مثل یک بذر کوچک می‌باشد ولی به مرور زمان اگر جلوی آن گرفته نشود تبدیل به یک درخت تنومند می‌شود لذا بر حکومت اسلامی که سلطه و نفوذ دارد، واجب است که از آمرین به معروف و ناهین از منکر در مقابله با بدعت‌گذاران و جلوگیری از بدعت‌های آنان حمایت کند، طبق آیات قرآن امر به معروف دو مرحله دارد یکی بر تک تک افراد جامعه اسلامی واجب است که عبارت است از امر به معروف و نهی از منکر با قلب و زبان، اما بیشتر از آن نیاز به یک قدرت با نفوذ و مطاع دارد،

پی‌نوشت؛
[1]. سبحانی، جعفر، البدعه مفهومها-حدها-آثار‌ها، دارالاضواء، بیروت، چاپ اول ۱۴۱۹ق، فصل دهم، ص۹۹-۱۱۲
[2]. روایاتی در این زمینه نقل شده از جمله «من کذب علی فلیتبوا مقعده من النار. هرکس دروغی را به من نسبت دهد جایگاهش در آتش هست» یا «من یقل علی ما لم اقل فلیتبوأ مقعده من النار. هرکس از زبان من چیزی بگوید که نگفته‌ام جایگاهش در آتش هست» و...
[3]. شاطبی، الاعتصام، ج2 ص171-172
[4]. شاطبی، الاعتصام، ج2 ص 156
[5]. روایات متواتری در این زمینه از پیامبر نقل شده مثل: «ألا إنّ مثل أهل بیتی فیکم مثل سفینة نوح من قومه، من رکبها نجا، ومن تخلّف عنها غرق. بدانید مثل اهل بیت من در میان شما، مثل کشتى نوح است، هر کسى بر آن سوار شود نجات می‌یابد و آن کس که تخلف ورزد غرق می‌شود»، و «إنّما مثل أهل بیتی فیکم کمثل سفینة نوح، من رکبها نجا، ومن تخلّف عنها غرق. وإنّما مثل أهل بیتی فیکم مثل باب حطّة فی بنی اسرائیل من دخله غفر له. مثل اهل بیت من در میان شما مانند کشتی نوح است، هر کس به این کشتی داخل شود نجات می‌یابد، و هر کس سوار نشود و از آن تخلف کند غرق و نابود می‌گردد. و مثل اهل بیت من در میان شما همچون «باب حطّة» است در میان بنى اسرائیل. هر کس از آن درآید آمرزیده شود.»