پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ کمتر کسی است که امروزه از تخریب اماکن زیارتی، سیاحتی و قبور بزرگان به دست گروه داعش خبر نداشته باشد.[1] نمونه بارز آن تخریب قبر صحابی بزرگ پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) "حجر بن عدی" است. وهابیون تکفیری، به این عمل بسنده نکرده بلکه پیکر تازه و آغشته به خون حجر را، بیرون کشیده و آن را به سرقت بردند.[2]
در این‌که اماکن و آثار مذهبی، بیانگر مجسم اسلام و نشان دهنده پیشرفت تمدن اسلامی است شکی نیست. آثار اسلامی، نشانه پویایی، تاریخ و اصالت دین اسلام است. به عبارتی دیگر می‌توان گفت: تمدن بشری با دستاوردهای انبیا پیوند نا‌ گسستنی دارد. در این‌باره ویل دورانت می‌گوید: «منظم‌ترین سازمان‌ها و سودمندترین‌ تشکیلات، مدیون دین است».[3] پس حفظ تمدن یعنی احترام به دستاوردهای پیامبران که در قالب آثار و اماکن تمدن نموده پیدا کرده است.  
قرآن کریم نیز به حفظ آثار بزرگان توسط اقوام پیشین اشاره می‌کند. در آیه «وَ قَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ ءَايَةَ مُلْكِهِ أَن يَأْتِيَكُمُ التَّابُوتُ فِيهِ سَكِينَةٌ مِّن رَّبِّكُمْ وَ بَقِيَّةٌ مِّمَّا تَرَكَ ءَالُ مُوسىَ‏ وَءَالُ هَرُونَ تحَمِلُهُ الْمَلَئكَةُ إِنَّ فىِ ذَالِكَ لاَيَةً لَّكُمْ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِين[بقره/48] و پيامبرشان به آنها گفت: نشانه حكومت او، اين است كه (صندوق عهد) به سوى شما خواهد آمد. (همان صندوقى كه) در آن، آرامشى از پروردگار شما، و يادگارهاى خاندان موسى و هارون قرار دارد در حالى كه فرشتگان، آن را حمل مى‌‏كنند. در اين موضوع، نشانه‏‌اى (روشن) براى شماست اگر ايمان داشته باشيد.» بیان شده است که در صندوق، یادگار‌هایی از خاندان موسی و هارون است. این آیه نشان می‌دهد که حفظ آثار بزرگان از جایگاه خاصی برخوردار است. همچنین آیه «قُلْ سِيرُواْ فىِ الْأَرْضِ ثُمَّ انظُرُواْ كَيْفَ كاَنَ عَقِبَةُ الْمُكَذِّبِين[انعام/11] بگو: روى زمين گردش كنيد! سپس بنگريد سرانجام تكذيب‏ كنندگان آيات الهى چه شد؟!» دلالت بر این مطلب دارد که در زمین، سیر کرده و آثار گذشتگان را دیده و عبرت گرفته شود.
افزون بر این، سیره مسلمین بر حفظ آثار دینی بوده است. مثلا سپاه اسلام هنگام فتح شامات، دست به تخریب قبور پیامبران نزدند، بلکه خادمان آن‌ها را در ماموریت خود ابقاء کردند. ابن‌جبیر اندلسی که یکی از جهانگردان قرن ششم به شمار می‌آید نیز از مشاهد پیامبران، اولیا و ائمه به تفصیل سخن رانده و حتی ویژگی‌های روضه ائمه بقیع را نیز بیان کرده است.[4]
اماکن اسلامی از جهاتی موجب تقویت اسلام می‌شود که در ذیل بیان می‌‌گردد:
جهت اول: اماکن مذهبی، تجلی‌گاه تاریخ اسلام است. هر تمدن، تاریخ آن کسانی را ورق می‌زند که به وجود آورنده آن تمدن هستند و به همین علت است که کمتر کسی اجازه می‌دهد که آثار مربوط به تمدنی، تخریب گردد. آثار و بناهای مربوط به پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) جزئی از میراث عمومی، تمدن اسلامی است و اگر دستخوش تخریب قرار بگیرند، امکان دارد که برخی از صفحات تاریخ اسلام از بین برود. در قطعه‌ای از تاریخ، به خاطر عدم وجود آثاری از حضرت عیسی (علیه ‌السلام)، وجود حضرت در هاله‌ای از ابهام فرو رفت. ویل‌ دورانت، مورخ آمریکایی به تاریخچه 200 ساله تشکیک در عیسی(علیه السلام) اشاره می‌کند.[5]
جهت دوم این است که آثار و اماکن به جا مانده از تمدن اسلامی، یادآور رشادت‌ها و شجاعت‌هایی است که از پیامبر(صلی الله علیه و آله)، اهل‌بیت (علیهم السلام) و یاران وفادارشان سر زده و متقابلا بیانگر خیانت‌های و عقب‌نشینی‌هایی است که برخی در طول تاریخ اسلام انجام داده‌اند. علاوه بر این، این آثار نشان‌گر زندگانی ساده بزرگان است که می‌توان سرمشق همه بشریت بخصوص مسلمانان گردد. به عنوان مثال، زمانی که ولید بن عبدالملک دستور تخریب خانه‌های زنان پیامبر (صلی الله علیه و آله) را صادر کرد، عمران بن ابی انس گفت: «کاش این حجره‌ها ویران نمی‌شد تا مردم می‌دیدند که رسول خدا(صلی الله علیه و آله) در حالی که همه دنیا دستش بود،‌ به همین اندازه راضی بود».[6]
جهت دیگر این است که گاهی برای فهم تاریخ و آیات قرآن، نیاز به آثار گذشتگان می‌باشد. به عنوان مثال، در قرآن کریم، از قوم سبا اسمی به میان آورده شده است که از دیدگاه غرب به چالش کشانده می‌شد، اما با یافتن آثار آن قوم در قرن 19 میلادی، ثابت شد که سرنوشت این قوم واقعیت داشته است.[7] با این همه فوایدی که بر آثار به جا مانده از تاریخ اسلام بار می‌شود و همچنین تاکید قرآن بر بهره‌مندی از این اماکن، چگونه‌‌ای برخی به خود اجازه می‌دهند که دست به تخریب این آثار بزنند!؟

پی‌نوشت‌:
[1]. خامه‌یار، احمد، تخریب زیارتگاه‌های اسلامی در کشورهای اسلامی، قم، انتشارات دارالاعلام، چاپ اول، 1393ش.
[2]. هتک حرمت پیکر مطهر حجر بن عدی
[3]. حجازی، فخر الدین، نقش پیامبران در تمدن انسان، تهران، نشر بعثت، چاپ اول، 1349ق.ص25.
[4]. ابن‌جبیر، محمد بن احمد، رحله ابن‌جبیر، بیروت، دار و مکتبه الهلال، بی‌تا؛ ص155.
[5]. سبحانی، جعفر، آیین وهابیت، تهران، نشر مشعر، چاپ اول، 1390ش. ص51.
[6]. ابن‌نجار، محمود بن محمود، الدره الثمینه فی اخبار المدینه، محقق: حسین شکری، دار الارقم، بی‌جا، بی‌تا؛ ص91
[7]. شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران،  دار الکتب الاسلامیه، چاپ اول، 1374ش. ج18، ص69. برگرفته از مقاله نقش اماکن و آثار مذهبی در تمدن اسلامی، مجموعه مقالات کنگره جهانی جریان‌های افراطی، قم، انتشارات دار الاعلام، چاپ اول، 1393ش. ج1، ص131.