پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ کلمه مولی در قرآن کریم در آیات متعددی به کار رفته است، و در کنارش مفسرین اهل سنت هم تعابیر جالبی در تفسیر این کلمه نوشته‌اند، برخی از این آیات به همراه تفسیرش در کتب اهل سنت در ادامه می‌آید.
قرآن کریم در سوره انعام می‌فرماید: «ثُمَّ رُدُّوا إِلَي اللهِ مَوْلاَهُمْ الْحَقِّ أَلاَ لَهُ الْحُكْمُ [الانعام/62] آن گاه به سوى خداوند (مولاى بحقشان) برگردانيده شوند. آگاه باشيد كه داورى از آنِ اوست، و او سريعترين حسابرسان است. » سمعانی در تفسیرش ذیل این آیه می‌نویسد: «و المولى هاهنا بمعنى: المالك، والله مالك الكل... [1] و مولی در این‌جا به معنای مالک است و خداوند مالک همه است...» قرطبی نیز در تفسیر این آیه چند معنا برای کلمه مولی می‌آورد؛ «مولاهم الحق؛ أی خالقهم و رازقهم و باعثهم و مالكهم.[2] مولای آنان حق است یعنی خالق آنان، و رازق آنان و به وجود آورنده‌ی آنان و مالک آنان». آلوسی نیز معنای کامل و جامعی از کلمه مولی برداشت کرده‌است؛ «مَوْلاَهُمْ؛ أی مالكهم الذی يلی أمورهم على الإطلاق [3] مولای آنان یعنی کسی که متولی امورشان است به شکل مطلق».
در آیه‌ای دیگر از سوره تحریم می‌خوانیم؛ «...وَاللهُ مَوْلاَكُمْ وَهُوَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ [التحريم/2] ...و خداوند ولی وسرپرست شماست و او بسیار دانا و حکیم است» فخر رازی در مورد کلمه مولی در این آیه می‌نویسد: «و الله مولاكم؛ أی وليكم وناصركم ...[4] و خداوند مولایتان است یعنی؛ ولی‌ شما و یاورتان است...». سمعانی نیز در تفسیر این آیه می‌نویسد: «و الله مولاكم؛ أی: ولي أموركم، يهديكم إلى الأرشد والأقوم والأولى.[5] و خداوند مولای شماست یعنی: ولی امور شماست و شما را به سوی رشد و قوام و سزاواری بهتر و بیشتر...» ابن جوزی نیز ذیل آیه بالا معنی مولی را این‌گونه توضیح می‌دهد: «و الله مولاكم؛ أی: وليكم و ناصركم.[6] و خداوند مولی شماست؛ یعنی ولی شما و یاور شماست».
در آیه شریفه‌ای از سوره حدید می‌خوانیم؛«...مَأْوَاكُمْ النَّارُ هِيَ مَوْلاَكُمْ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ [الحديد/15] ...جايگاهتان آتش است آن سزاوار شماست و چه بد سرانجامى است.» بخاری در صحيح خود در تفسير این آيه می‌نويسد: «مَوْلاَكُمْ؛ أَوْلَى بِكُمْ [7] مولی به معنای اولويت و ولايت است». زمخشری در تفسير این آيه از سوره تحريم می‌نويسد: «وَ اللهُ مَوْلَاكُمْ؛ سيدكم ومتولی أموركم [8] يعنی خداوند سيد شما و ولی امر شما هست».
با توجه به آیات بالا و تفاسیر علما و مفسران اهل سنت پیرامون آن روشن می‌شود: معنای اولیه و اصلی کلمه مولی در تفاسیر متعدد اهل سنت ولی و سرپرست و مالک عنوان می‌شود و روشن است که بنا به نظر علمای لغت؛ استعمال هر کلمه‌ای بدون قرینه در کلام فقط در معنای اولیه و اصلی آن جایز است و در معانی دیگر نیازمند وجود قرینه‌ی لفظی یا معنوی است. پس کلمه‌ی مولی در این کلام پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم)؛ من کنت مولی فعلی مولاه هم بدون قرینه در معنای اولیه و اصلی آن یعنی ولی و سرپرست استفاده می‌شود. گذشته از این‌که قرائن و شواهد بسیار لفظی در خطبه غدیر پیامبر و نیز قراین معنوی دیگری مثل نگه داشتن صدها هزار تن از اصحاب در هوای سوزان و منتظر ماندن تا رسیدن عقب مانده‌ها و برگشتن جلو رفته‌ها و... دال بر اهمیت موضوع در نزد پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) دارد. اهمیتی که بسیار فراتر از اعلام یک محبت و دوستی ساده است.  ولی سؤالی که این جا در ذهن هر انسان منصف و صادقی به وجود می‌آید این است که به راستی اگر پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) در غدیر خم با همان شرایط و قرائن یا حتی کمتر از آن به جای نام علی(علیه السلام) نام ابوبکر یا عمر یا... می‌برد باز برادران اهل سنت ما از کلمه مولی معنای دوست داشتن و محبت را برداشت می‌کردند؟! یا آن را بر اولویت، سرپرستی، ولی و... حمل می‌کردند؟!

پی‌نوشت:
[1]. تفسیر سمعانی، سمعانی، ریاض، دارالوطن، ج2، ص112
[2]. جامع القرآن الکریم، قرطبی، بیروت، دار احیاء التراث العربیه، ج7، ص7
[3]. تفسیر آلوسی، آلوسی،  بی‌جا، بی‌نا،ج7، ص177
[4]. تفسیر کبیر، فخر رازی، بیروت، دارالفکر،ج30،ص43
[5]. تفسیر سمعانی، سمعانی، ج5،ص472
[6]. زادالمسیر فی علم تفسیر، ابن جوزی، بیروت دارالفکر،ج8، ص50
[7]. صحیح بخاری، بخاری، ج6 ص57 ح 4881 كتاب التفسير، ب 57، سورة الْحَدِيدُ
[9]. الكشاف، زمخشری، مصر، شركة مكتبة و مطبعة مصطفى البابي الحلبي وأولاده، ج4، ص363 و ج4، ص569