الف. تعریف صحابه از دیدگاه شیعه:
برای تعریف صحابه از دیدگاه شیعه به مواردی چند اشاره می‌کنیم: شیعه نمی‌تواند همچون اهل سنت قائل به عدالت تمامی اصحاب پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) باشد، و دیگر این‌که نمی‌تواند برای آن‌ها مقامی فوق آنچه را که برای عصمت اهل بیت علیهم السلام قائل است را قائل شود. چرا که خداوند حتی نسبت به پیامبر خویش می‌فرماید: «اگر مشرک شوی، تمام اعمالت تباه می‌شود و از زیانکاران خواهی بود.»
و یا در جایی دیگر می‌فرماید: « اگر او سخنی دروغ بر ما می‌بست، ما او را با قدرت می‌گرفتیم، سپس رگ قلبش را قطع می‌کردیم.»[1]
با توجه به این‌که از دیدگاه قرآن مجید و همه مسلمانان، صحابی بودن از افتخارات ارزشمند اسلامی است، اما با الهام از قرآن و روایات و احادیث معصومین (علیهم السلام) صحابه بر چهار دسته تقسیم می‌شوند:
1. صحابه‌ای که به رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) ایمان آورده و با همین ایمان در زمان حیات آن حضرت از دنیا رفته و یا در رکاب آن حضرت به شهادت رسیدند.
2. صحابه‌ای که پس از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) چه در ابتدا بر عهد خود با امیرالمومنین (علیه السلام) باقی مانده و یا بعدها براین عهد باز گشته و با همین اعتقاد از دنیا رفته و یا در رکاب حضرت به شهادت رسیده‌اند.
3. صحابه فاسق (یا ایها الذین آمنوا ان جاء کم فاسق بنباء فتبیّنوا) [حجرات/6]
4. صحابه منافق [توبه/101] صحیح مسلم و بخاری نیز وجود برخی از منافقین را در میان صحابه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) تایید کرده‌اند. چنانچه بخاری به نقل از ابن ملیکه آورده است: «سی نفر از صحابه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را درک کردم که بر خویش از نفاق می‌ترسیدند.»[2] و یا مسلم که در صحیح خود روایت کرده است: «در اصحاب من 12 نفر منافق هستند.»[3]

ب. تعریف صحابه از دیدگاه اهل سنّت:
بخاری در تعریف صحابه آورده است: «هر مسلمانی که با پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) همراه بوده و یا ایشان را دیده صحابی است.»[4] و احمد بن حنبل نیز می‌گوید: «اصحاب پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) تمام کسانی هستند که یک ماه، یک روز و یا حتی یک ساعت همراه حضرت بوده و یا ایشان را دیده باشد.»[5]

ج. تعداد صحابه از نظر اهل سنّت:
ابن جوزی و سیوطی از ابوزرعه نقل کرده‌اند که وی گفته: « پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در حالی از دنیا رفت که صد و چهارده هزار (114000) صحابی داشت.»[6]

د. نظر اهل سنت درباره صحابه:
اهل سنت تمامی صحابه را از اولیاء الهی، عادل، و برترین مخلوقات پس از انبیاء و اهل بهشت می‌دانند. به عنوان نمونه قرطبی در این باره می‌گوید: همه صحابه عادل، از اولیاء الهی، برگزیدگان خداوند و برترین مردم پس از انبیاء و رسولان الهی هستند. این نظر تمامی اهل سنت و روسای فرقه‌های مختلف آن است.[7]
اینک و با توجه به این‌که با نظرات و طرز دیدگاه شیعیان و اهل سنت، هرچند به صورت اجمال آشنا شدیم و با توجه به اعترافاتی که در صحیح مسلم و بخاری مبنی بر وجود صحابیان فاسق و یا بالاتر از آن، یعنی اشاره آیه قرآنی مبنی بر فسق یکی از صحابه، چگونه می‌توان قائل شد همه اصحاب پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) عادل باشند؟ مگر اینکه قائل به جمع ضدین باشیم!!! آیا نظر شیعه که معصومین را از زمان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و بعد از آن تنها 14 نفر می‌داند و برای ادعای خود، به آیه تطهیر متمسک می‌شود، عقلانی‌تر نیست؟ 

پی‌نوشت:

[1]. لئن اشرکت لیحبطنّ عملک و لتکوننّ من الخاصرین (سوره زمر/65)
[2]. صحیح بخاری، ج1، ص134، ح35، کتاب الایمان، باب 34، باب اتّباع الجنائز من الایمان، محمد بن اسماعیل البخاری (256) جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[3]. صحیح مسلم، ج4، ص2778، ح2779، کتاب 50، کتاب صفات المنافقین و احکامهم، مسلم بن الحجاج النیسابوری (261) جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[4]. صحیح البخاری، ج3، ص1335، کتاب 66، کتاب فضائل الصحابه، باب فضائل اصحاب النبی، محمد بن اسماعیل البخاری (256)
[5]. اعتقاد اهل السنه، ج1، ص160، هبه الله بن الحسن المنصور الالکایی (418). جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید. 
[6]. الجامع لاخلاق الراوی و آداب السامع، ج2، ص293، احمد بن ثابت الخطیب البغدادی (463). جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید. 
[7]. الجامع لاحکام القرآن (تفسیر القرطبی) ج16، ص299، ابوعبدالله محمد بن محمد الانصاری القرطبی (671)