پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ اهل تصوف و بزرگان ایشان بهتر از هر کسی به این قضیه واقفند که مسلک ایشان انحرافی را در دین به وجود آورده و به خوبی می‌دانند که برخی‌ آموزه‌های تصوف به صورت بدعت و نوآوری ایجاد شده و ربطی به دین مقدس اسلام ندارد. این در حالی است که بسیاری از این آموزه‌ها نیز یا به صورت صریح و یا تلویحاً توسط اهل بیت(علیهم السلام) رد شده است.

با این حال و با رجوع به منابع متقدم و معتبر صوفیه این نکته به دست می‌آید که بزرگان و اثرگذاران صوفی، هر وقت نتوانستند برای بدعت خود از آیات و روایات دلیلی بتراشند، دست به دامن نقل خواب و رؤیا شدند و به این وسیله بسیاری از مردم کوچه و بازار و عوام را نسبت به کار خود توجیه کرده و فریب دادند. این موضوع نشان می‌دهد که نقل رؤیا تا چه اندازه برای ایشان مهم بوده و حجیت دارد.

نمونه‌ی یکی از این موارد را در بحث جنجالی سماع مشاهده می‌کنیم! اگر صوفیان خواب را دلیل بر حجت بودن آموزه‌های خود می‌دانند، پس باید به خواب بزرگان خود که به نوعی برعلیه سماع است نیز اعتنا کرده و دست از این بدعت بکشند.

از ابوالحارث الاولاسی حکایت می‌کنند که گفت ابلیس را بخواب دیدم در اولاس، بر بامی و جماعتی بر دست راست او و جماعتی بر دست چپ او و من بر بام دیگر بودم و ایشان جامه‌ها نیکو پوشیده داشتند، گروهی از ایشان گفتند: بگوئید ایشان آوازها برکشیدند من چنان شدم که خواستم که خویشتن از آن بام بیفکنم از خوشی آواز ایشان پس گفت رقص کنند، ایشان رقص کردند که از آن نیکوتر و خوش‌تر نبود. پس ابلیس مرا گفت: یا اباالحارث هیچ‌چیز نیافتم که بدان بهانه نزدیک شما آیم مگر این![1]

این جریان را عبدالکریم بن هوازن قشیری صاحب رساله‌ی قشیریه که از کتب اربعه‌ی تصوف است نقل می‌کند و با نقل این خواب سماع را کاری شیطانی معرفی می‌کند. در جریانی دیگر، رؤیایی را که جنید بغدادی دیده، دلیل بر شیطانی بودن سماع است.

جنید می گوید که ابلیس را در خواب دیدم و پرسیدم که تو بر اصحاب ما هیچ ظفر می‌یابی و نصیب خود از ایشان می‌گیری؟ ابلیس گفت؛ کار ایشان بر من به غایت دشوار و معظم است و حظّ خود از ایشان گرفتن بس عظیم است. الا در دو وقت که بر ایشان دست می‌یابم. گفتم آن دو وقت کدام است؟ گفت یکی در وقت سماع و دوم در وقت نظر. در این دو فرصت ایشان را بنده‌ی خود می‌کنم و در ایشان در می‌آیم.[2]

خواب جنید بغدادی که از مشایخ بزرگ و طراز اول صوفیه است نیز سماع را به گونه ای معرفی می‌کند که شیطان بیش از هر کسی از آن خرسند می‌شود. با وجود این که خواب و رؤیا برای این طایفه حجتی قوی و معتبر بر اعمالشان است، اما می‌بینیم که در این مورد نه صاحب‌نامان و نه عوام ایشان به آن اعتنا نکرده‌اند.

منابع:
1- رساله‌ی قشیریه ص 632
2- فصوص الآداب/ چاپ دانشگاه تهران ص 189