پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ پیرامون دین و مذهب کورش هخامنشی، سخن فراوان است. لیکن روشن است که هیچ دلیل عقلانی و تاریخی بر زرتشتی بودن کورش وجود ندارد. بلکه طبق اسناد تاریخی، کورش خدایان مختلفی را پرستش می‌کرد که یکی از آنان بت مردوک (به معنی گوساله) و دیگری بعل بود (کوروش بزرگ، زرتشتی نبود!)
در این میان، برخی بر اساس «اما» و «اگر» های ناپخته و نابخردانه می‌کوشند که کورش هخامنشی را به آیین زرتشتی بچسبانند. برای مثال، برخی می‌گویند که کورش در پاسارگاد برای آتشگاه‌ها احترام بسیاری قائل بود. پس این نشان می‌دهد که او زرتشتی بود! در پاسخ باید بگوییم که ابتدا باید ثابت شود که کورش در پاسارگاد، آتشگاه را تقدیس می‌کرد. شاید آتشگاه‌ها بعد از زمان کورش ساخته شده بودند. همانطور که محوطه پاسارگاد بعد از کورش تغییراتی کرد. ثانیاً مگر فقط زرتشتی‌ها برای آتش احترام قائل بودند؟! تقریبا اکثر ادیان باستانی و ابتدایی برای آتش احترام قائل بودند.[1] پس احترام به آتش اثبات کننده زرتشتی بودن کسی نیست. برخی می‌گویند که رفتارهای کورش شبیه به تعالیم زرتشتی بود! پس کورش زرتشتی بود! در پاسخ می‌گوییم که این سخن حیرت‌آور محال است از زبان یک انسان عاقل بیرون بیاید. اولاً کدام رفتار منظور است؟! دقیقاً کدام رفتار کورش شبیه تعالیم اوستایی بوده است؟! ثانیاً شاید یک بودایی در تایلند، و یک مسیحی در امریکا هم بسیاری از رفتارهای روزانه‌شان شبیه هم باشد. پس آیا این دلیل می‌شود که هر دو پیرو یک دین باشند؟
برخی با استناد به کتیبه داریوش مدعی هستند که کورش زرتشتی بود! در پاسخ باید بگوییم اولاً داریوش در کتیبه‌های خود ابدا نامی از زرتشت نیاورده است. ثانیاً به فرض که داریوش زرتشتی بوده باشد، این چه ربطی به کورش دارد؟! داریوش با کودتا و فریبکاری وارث تاج و تخت کورش شد، و لزومی هم ندارد که یک شاه، دقیقا پیرو دینی باشد که شاه قبلی بود. پس از بیان این مطالب، کسانی که با قاطعیت از زرتشتی بودن کورش دم می‌زدند، با چرخشی نرم مدعی شدند: «احتمالاً کوروش یکی از آیین‌های ایرانی را داشته و پرستنده اهورامزدا بوده است.» دقت شود... احتمالاً...! جالب اینکه آنان برای همین احتمال هم دلیلی روشن ندارند.

پی‌نوشت:

[1]. مری بویس، زرتشتیان باورها و آداب دینی آن‌ها، ترجمه عسکر بهرامی، تهران: نشر ققنوس، 1391، ص 25-26.

نکته: این گفتار بر مبنای تحلیل دستاوردهای باستان‌شناسی و تاریخ پژوهی آکادمیک است. هرآینه ممکن است ادعاهای باستان‌شناسان دروغ باشد. حتی ممکن است متون تاریخی آکادمیک هم دروغ باشد. ممکن است کورش و کورش‌گرایی از اساس یک بازی از سوی استعمارگران برای فریب و سرگرمی جوانان این سرزمین باشد.