پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ شب یلدا، که عامه ایرانیان هر ساله آن را جشن می‌گیرند، مربوط به تولد میترا است. پیش‌تر گفته شد که میترا، یکی از خدایان باستانی بود. که از حیث جنسیت، نَر (مذکر) شمرده می‌شد (بنگرید و بنگرید). از سویی دیگر بیان شد که واژه یلدا، اساساً یک لغت سریانی به معنی ولادت (تولد) است که شباهت زیادی به زبان عربی دارد و در زبان عربی هم واژه یلد به معنی تولد است که این نشان می‌دهد شب‌نشینی شب یلدا، ریشه غیر آریایی دارد (بنگرید).
اما نکته جالب توجه اینکه میتراپرستی یکی از ادیان کهن دنیا است که دین زرتشتی با آن دشمن بود.[1] چون میترا یکی از خدایان هندوایرانیان (Indo-iranians) بوده و امروز، هندوها همچنان میترا را پرستش می‌کنند و زرتشت هم علیه خدایان هندوایرانی عَلَم مخالفت برافراشت. با توجه به اینکه دین زرتشتی و میتراپرستی اساساً دشمن و مخالف هم بودند، باید گفت اینکه ایرانیان در طول تاریخ، شب تولد میترا را به شب‌نشینی و جشن و سُرور می‌گذراندند، می‌توان نتیجه گرفت که عامه ایرانیان، هیچ گاه آن گونه که برخی گمان می‌کنند، به دین زرتشتی ایمان نیاورده بودند. مانند اینکه گروهی مدعی مسلمانی، شب تولد ابولهب (دشمن سرسخت پیامبر اسلام) را جشن بگیرند، و برای بت‌های بعل و هُبَل، قربانی کنند. این رفتار آنان نشان می‌دهد که این جماعت، مسلمان نیستند و اسلام در قلب‌هایشان وارد نشده است. به همین ترتیب، جشن تولد میترا از سوی عامه ایرانیان نشانگر این نکته است.
         
پی‌نوشت:
[1]. والتر هینتس، داریوش و ایرانیان، ترجمه پرویز رجبی، تهران نشر ماهی، 1392، ص 426.