در باور احمد بصری و اتباعش، علم رجال علمی حرام است. علم رجال که به شناخت راویان حدیث می‌پردازد و در نهایت حدیث صحیح را از غیرصحیح بازمی‌شناساند توسط دلایل نقلی و عقلی پذیرفته شده است.[1] اما اشکالاتی که این فرقه گمراه به آن می‌پردازند به شرح زیر است.

1. در باور این فرقه، علم رجال علمی است‌که دسته‌ای از راویان را تفسیق یا تکفیر کرده و این عمل مصداق تفضیح الناس بوده و حرام است. بنابراین علم رجال که به این عمل پرداخته است حرام می‌باشد.
پاسخ:
اولا؛ تکفیر و تفسیق برخی روات براساس حدس و گمان نبوده و مصداق عمل به ظن نمی‌باشد. بلکه این عمل براساس یافته‌های روایی یا اخبار متواتر از ثقات شیعی می‌باشد.
ثانیا؛ حفظ احکام و شریعت اسلامی از حفظ اسرار شخصی برخی راویان (غیرعادل) مهم‌تر است.[2]
ثالثا؛ چنان‌چه بگویند این عمل مصداق غیبت برشمرده می‌شود، خاطرنشان خواهد شد که غیبت دارای استثناهایی است که فاسقان علنی و باب مشورت و باب شهادت را از این مسأله خارج می‌کند.

2. برخی از اتباع احمدالحسن براین باورند که تعداد راویان مجهول و ناشناخته در سلسله سند روایات، بیش از راویان شناخته شده است، لذا این امر بیان‌گر ناقص بودن علم رجال بوده و این امر همانند خط کش پنج سانتی است که بنا دارد زمینی هزار متری را متر کند. بنابراین علم رجال نمی‌تواند معیار خوبی برای تفکیک روایات به صحیح و غیره باشد.
پاسخ:
اولا؛ این مسئله نشان‌گر دقت و ظرافت و حساسیت علم رجال در خصوص روایات بوده و این امر نه تنها از درجه علم رجال نکاسته، بلکه بر درجه اعتماد و اعتبار آن علم خواهد افزود.
ثانیا؛ راویان ناشناخته، اغلب کسانی هستند که دارای دو یا سه روایت انگشت‌شمار بوده و از کثرت روایت برخوردار نمی‌باشند تا از رهگذر کنار گذاشتن آنان، بر مُعظم روایات خللی وارد شود.
ثالثا؛ در صورت مطابقت متن و محتوای روایت با اصول و مسلمات تشیع، وجود یک راوی ناشناخته مُخل سند نبوده و اعتبار روایت را مخدوش نمی‌کند.
رابعا؛ در صورتی که روایت مشهور بوده و در طول تاریخ اسلام به مضمون آن اعتماد شده و یا مورد عمل قرار گرفته است، وجود یک یا چند راوی ناشناخته و مجهول بر اعتبار حدیث خدشه وارد نکرده و این شهرت، جبران کننده ضعف روایت خواهد بود.

پی‌نوشت:

[1]. برای اطلاع بیشتر از علم رجال و نقد و بررسی دیگر اشکالات این فرقه بر علم رجال به دو مقاله در همین سایت مراجعه کنید. «نقدی بر احمد بن اسماعیل بصری»، «بررسی اشکالات احمد بصری به علم رجال».
[2]. کلیات فی علم الرجال، جعفر سبحانی، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، ص 43.