عکس
جریان صوفیه در قلمرو ایران و در طول حیات خود دچار فراز و فرودها شده است. گاهی این جریان رشد کرده و همه‌گیر شده و گاهی آنچنان افول کرده که صوفیان به کشورهای مجاور فرار می‌کردند. صوفیه در زمان صوفیه دجار افول شدیدی شد و عوامل مختلفی در افول جریان فوق دخیل بودند.
ائمه معصومین (علیهم السلام) در صف اول مبارزه با انحرافاتی همانند صوفیه فعال بوده و مردم را از خطر دزدان عقایدی چون صوفیه مطلع می‌کردند. از این رو امام هادی (ع) درباره با این گروه منحرف می‌فرمایند: به این نیرنگ‌بازان توجه نکنید. اینها جانشینان شیطان و تخریب کنندگان بنیان‌های دین هستند.
شمس الدین محمد بن احمد ذهبی شافعی، از برجسته‌ترین علمای رجالی و محدث مشهور و پرکار و از مورخان اهل سنت در سده هشتم و نهم قمری (متوفای ۷۴۸ قمری) در شرح حال طبری عالم مورخ و مفسر اهل سنت که او را با عناوین موثق و راست‌گو و حافظ و علامه در علم تاریخ و ...
نگاه کردن به صورت علی عبادت است. این سخن شیعه نیست، تا او را متهم به غلو کنند، بلکه سخن پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) است که به مسلمانان فرمود: «النَّظَرُ إِلَى وَجْهِ عَلِيٍّ عِبَادَة؛ نگاه کردن به صورت علی عبادت است.»
پی‌نوشت:
در قرون اولیه ظهور اسلام، وقتی عده‌ای از مردم از شخصیت‌هایی غیر از معصومین (ع) پیروی می‌کردند، شیعیان اطراف امیرالمومنین علی (ع) و اهل بیت (علیهم السلام) بودند و چون شیعیان به سرچشمه اسرار الهی متصل بود و اهل سنت فاقد چنین سرچشمه‌ای بودند، به دنبال هر صاحب ادعایی رفته، درنتیجه منحرف شدند.
در مسند احمد بن حنبل به نقل از زید بن یثیع از امیرالمؤمنین از پیامبر آمده است که فرمودند: «اگر علی را امیر خود بگردانید – که نمی‌بینم چنین کنید- او را هادی و هدایت‌گر و مهدی و هدایت شده می‌یابید که شما را در راه مستقیم نگه می‌دارد.» اما این امت پیامبر با این‌گونه احادیث وارده، صلاح خود را نفهمیدن
عصام عماد که اصالتاً یمنی بوده و از سلفیان وهابی و از شاگردان طراز اول بن باز سعودی، که به خواست الهی به مذهب تشیع مشرف شد می‌گوید: «از اسباب شیعه شدنم: مطالعه‌ی دقیق کتب معتبر اهل سنت هم‌چون صحاح سته و...
ائمه شیعه بعنوان پاسداران و تبیین کنندگان راه خداوند، همواره مردم را به روش درست راهنمایی کرده و از آفات راه برحذر داشتند. از جمله فرمایشات گهر بار ایشان نصحیت‌های پدرانه به مخالفان و منحرفان بود.
حضرت علی (علیه السلام) در بین سلفیه مقامی بالا دارد. حضرت علی جزء خلفای راشدین و عشره مبشره است. بنا بر اعتقاد سلفیه هر کس به صحابه توهین کند اهل بدعت، بلکه کافر است.
منصور حلاج در میان صوفیه بعنوان شخصیتی منحرف معرفی شده است که با بیان عقاید کفرآمیز موجبات مخالفت گروه‌های زیادی از جمله علما و صوفیه را برای خود فراهم آورد. از جمله مخالفان وی حسین بن روح نماینده و وکیل امام زمان (عج) و شیخ صدوق و قطب راوندی بود.
همگان می‌دانند که ولایتی که در میان صوفیان مطرح است با ولایتی که در میان شیعیان وجود دارد، متفاوت است. از این رو برخی منشاء روی‌آوری صوفیه را به ولایت شیعی، در زمان حمله مغول می‌دانند. در این زمان صوفیه از موقعیت سیاسی استفاده کرده و خود را به عقاید شیعه نزدیک کردند.
علیرغم این‌که در قرآن و احادیث اسلامی و سخنان اهل‌بیت (علیهم السلام) درباره توحید فرمایشان گهرباری بیان کرده‌اند، اما صوفیه برخلاف سخنان ایشان، در سخنانشان مریدان را از بحث کردن درباره توحید منع کرده‌اند. و همین مساله است که بیانگر تفاوت سفارش آموزه‌های صوفیه و شیعیان است.
از تفاوت‌های توصیه‌های عرفانی که از منبع عرفان ناب اسلامی سرچشمه می‌گیرد، معقول بودن آن است. اما صوفیه که از منبعی غیر از وحی تبعیت کرده‌اند در سفارشات خود رفتارهایی غیر معقول را تجویز می‌کنند. ازجمله این رفتارها توصیه غزالی برای از بین رفتن صفت تکبر است.
خرقه پوشی یکی از خصایص صوفیه است. به نقل از تذکره الاولیاء عطار یکی از افرادی که سالها خرقه پوشید، منصور حلاج است. عطار می‌گوید: «وقتی خرقه را به زور از تن حلاج درآورند، اندازه یکی از شپش‌ها نیم دانگ بود.»[تذکره الاولیاء، ص 316]