رویت خدا
اکثر صوفیان نخستین مدعی هستند که خداوند متعال را دیدهاند. هرکدام از آنها دیدن خداوند را بهنحوی بیان کردهاند. بعضی از فرقهها حتی این امر را یکی از عقاید اصلی خود میدانند، کما اینکه فرقه کَرّامیّه، دیدن خدا در دنیا و آخرت را جایز و ممکن میدانند. اما در مقابل، قرآن کریم در آیات مختلف این ادعاها را رد میکند و دیدن خداوند متعال را برای هیچ انسانی ممکن نمیداند.
دیدن خداوند متعال در حالات مختلف مثل خیال، رویا، مکاشفات و حتی بیداری ازجمله ادعاهای غیرمعقولی است که در بین اکثر طبقه اول صوفیان دیده میشود. عین القضات همدانی، بایزید بسطامی و دیگر بزرگان صوفیه بارها در کتب خود مدعی رویت خداوند متعال شدهاند. درحالیکه اساس ادله عقلی این است که دیدن خدا مستلزم اثبات جسم یا صفات جسم برای خداست و این با مبانی اسلام در تضاد است.
از ادعاهای برخی از متصوفه که در کتب تذکره نویسان دیده می شود ادعای رویت پیامبر(صلی الله وعلیه وآله وسلم) و دیگر انبیاء و رسل، از جمله حضرت خضر (علیه السلام) در بیداری است. برخی از متصوفه نیز پا را از حد فراتر گذاشته و قائل به روئیت خداوند متعال در بیداری و حتی معراج شده اند.
سران تصوف با نقل داستانهای از حلول خداوند متعال در یک انسان، آنهم بهصورت یک گدای ژولیده، در واقع به دنبال نشان دادن امکان وقوعی حلول خداوند در انسان هستند تا بتوانند پذیرش این امر، که بزرگان آنها ادعایی خدای داشتهاند را برای مردم آسانتر کنند.
برخی از خاندانهای اهل حق علیرغم اعتقاد به توحید و یگانگی خداوند متعال، طبق عقیده باطل حلول قائل به رؤیت خداوند متعال هستند. نورعلی الهی بنیانگذار جریان "مکتب" در فرقه اهل حق با وجود تلاش بر معرفی اهل حق به عنوان شیعه اثنی عشری درباره رؤیت خداوند مطالبی بیان می کند که با مبانی شیعه سازگار نیست.
ابنتیمیه میگوید: «روایت دیدار پیامبر با خداوند و دست گذاردن خداوند به میان کتف حضرت و احساس سردی انگشتان خداوند تا درون سینه، مربوط به شب معراج در مکّه بوده و دیدار پیامبر با خدا در مدینه بوده، در نتیجه قطعا پیامبر خداوند را در خواب دیده و از آنجا که خواب انبیا همچون وحی میباشد پس موضوع دیدار پیامبر با خداوند قطعی است.»