صوفیه مذاهب مختلفی دارد که از دیر باز بدلیل تعدد ذوق ها این مذاهب نیز متعدد شدند و هر گروهی و فرقه ای پیرو مذهب خاصی شده و نامی را بر آن گذاشته اند.

یکی از این مذاهب، حلولیه نام دارد و پیروان این مذهب قائلند که خدای تعالی در ما و همچنین در ابدان جمیع عارفین حلول کرده است. بطلان این مطلب توسط عقل سلیم از آنجا مشخص می شود که حلول کننده نیاز به محل و مکان دارد و هر چیزی که محتاج جا و مکان باشد از ممکنات است، در صورتی که خدای متعال واجب الوجود است نه ممکن! (1) (واجب الوجود یعنی وجودی که حتما و ضرورتا باید باشد و نبودن آن محال است و معلول و آفریده علتی نیست و ممکن الوجود موجوداتی هستند که وجودشان ضروری نیست یعنی می توان حالتی را فرض کرد که آنها نباشند مانند تمام اشیاء این جهان مثل انسان که به عنوان مثال زمانی بود که شخصی نبوده و الان بوجود آمده است). (2)

یکی دیگر از مذاهب این فرقه ی گمراه مذهب اتحادیه است. ایشان می گویند: ما با خدا یکی شده ایم و تشبیهی برای  عقیده ی خود بیان می کنند؛ که همان طور که آهن به سبب ملاقات با آتش، آتش می شود؛ عارف نیز به واسطه ی قرب به خدا، خدا می شود!

این سخن ایشان کفر محض است و کسی که اندک بهره ای از عقل برده می داند که ممکن واجب نمی شود و واجب الوجود هم ممکن نمی گردد. و نیز بنا بر اعتقاد این دو طایفه تعدد و تکثر خدا لازم می آید! چون ممکن است در هر عصری هزاران عارف باشند که همگی خدا را در خود حلول کرده بدانند! پس تکلیف این آیه ی شریفه چه می شود که فرمود: «لَوْ كَانَ فِيهِمَا آلِهَةٌ إِلا اللَّهُ لَفَسَدَتَا؛ اگر در آسمان و زمين غير از الله، خدايانی می‌بود، آسمان و زمين فاسد شده بودند.» (3)

صاحب کتاب بیان الادیان (4) می گوید: صوفیه این اعتقاد باطل را از ترسایان گرفته اند و و عده ای از غلات شیعه و غلات اهل سنت و جماعت (یعنی صوفیان) که مشایخ خود را الله می دانند به این سخن ترسایان گرویده اند. متقدمین صوفیه نیز مانند بایزید بسطامی و حسین بن منصور حلاج که شهرت دارند هم پیرو یکی از این دو مذهب بوده اند (5) و به سبب همین عقیده ی باطل اکثر علمای شیعه مثل شیخ مفید و ابن قولویه و ابن بابویه این دو طایفه ی ضاله را از غلات شمرده اند. (6)

پی نوشت :

1- حدیقه الشیعه / مقذس اردبیلی / انتشارات گلی / ص 565

2- ابن سینا. (ترجمه) رساله اضحویه. انتشارات اطلاعات ص ۷۵

3- (انبياء، 22)

4-  ابوالمعالي محمدبن نعمت بن عبدالله بلخي

5- حلولیه / اتحادیه

6- حدیقه الشیعه / مقذس اردبیلی / انتشارات گلی / ص 566