پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از مشکلات اصلی بشر، مبهم بودن، مجمل بودن و نفهمیدن حقیقت است. علت اصلی این امر این است که هر گروهی از انسان‌ها در خانواده خاصی به دنیا آمده و در محیط و فضای اجتماعی خاصی رشد کرده‌اند. گرایش‌های درونی افراد، همراه محیط زندگی، باعث می‌شود ذهنیت‌های خاصی برای افراد شکل بگیرد؛ اصطلاحاً هر کس جهان را با عینک خاصی نگاه می‌کند.

در فهم اصول بنیادین، اختلافی وجود ندارد؛ ولی در فهم مسائل ریز و جزئی و مصداق یابی، معمولاً افراد به نظرات مختلفی می‌رسند. این امر حتی در امور پزشکی که یک رشته تخصصی تجربی است هم دیده می‌شود؛ به عنوان نمونه، پزشک متخصص اطفال برای حفظ، رسیدگی و درمان کودکی که چند ماه زودتر از موعد تولد عادی (9 ماه بارداری) به دنیا آمده‌اند، یک نسخه درمانی می‌دهد؛ پزشک متخصص اطفال دیگر برای همان کودک، یک نسخه متفاوت ارائه می‌کند و در نهایت برای رسیدن به راه‌کار مناسب، یک شورای پزشکی تشکیل می‌دهند و یک راه‌کار را بر می‌گزینند.

در مسائل غیر تجربی و انتزاعی صرف، مانند فلسفه، معنویت، دین و ... این اختلاف‌ها به مراتب بیشتر است. علت اصلی این موضوع، جهان‌های ذهنی خاصی است که افراد دارند؛ برای این‌که حقیقت آشکار شود، باید حقیقت را با تقریرها و مثال‌ها و ابزارهای متفاوت ارائه کرد تا همه طیف‌ها بتوانند از این حقیقت بهره ببرند.
مثلا انحراف یک فکر یا مکتب را باید برای گروهی، به وسیله ابزارهای صوتی و تصویری ارائه دهیم؛ چون با مقالات علمی ارتباط برقرار نمی‌کنند؛ سطح اطلاعات و قوه هوشی افراد هم متفاوت است؛ لذا برای هر کس، باید با ملاحظه شرایطش، محتوای متناسب تولید و ارائه کرد.

جهاد تبیین، موضوعی است که در بیانات رهبر معظم انقلاب، بارها مورد تأکید و اشاره قرار گرفته است؛ ایشان در بحث تبیین می‌فرمایند: «در این جهادی که وجود دارد، در این جنگ بی‌امانی که وجود دارد بین اسلام و کفر، بین حق و باطل، بین روایت دروغ و حقیقت -این جنگی است بین این‌ها- ما در کجای این جبهه قرار داریم و حضور داریم؟»[1]
رهبر معظم انقلاب تأکید دارند که حقیقت را با تقریرهای مختلف ارائه کنیم.
«جهاد تبیین یک فریضه است. جهاد تبیین یک فریضه قطعی و یک فریضه فوری است و هر کسی‌که می‌تواند، باید اقدام کند.»[2]

این فرمایش رهبری، امری است که همه مردم را در هر جایگاهی، درهمه حیطه‌ها شامل می‌شود؛ در بحث شبه معنویت‌های نوظهور، اکثر آن‌ها با پوشش و ظاهری دل‌فریب، به اغفال مخاطبان اقدام می‌کنند؛ لذا باید با تقریرهای متفاوت در این حوزه، باطن پلید این شبه معنویت‌های کاذب را آشکار کرد. مثلا شبه معنویت یوگا، در کشورمان، خود را با پوشش ورزش معرفی می‌کند. قانون جذب، خود را با پوشش موفقیت و خود شکوفایی و خودیاری، معرفی و فعالیت می‌کند.

هر شخص، وظیفه دارد اشکالات عرفان‌های کاذب را به دیگران منتقل کند و این انتقال مفهوم، در درازمدت، به جمع کثیری منتقل می‌شود و اثر بالایی خواهد داشت. باید به ترویج مباحث نقد شبه معنویت‌های نوپدید و فِرق انحرافی، به عنوان یک فریضه واجب نگاه شود. جهاد تبیین یک وظیفه عمومی است؛ اما نخبگان و مسئولان در این خصوص، وظیفه ویژه دارند.

پی‌نوشت:
[1]. بیانات مقام معظم رهبری در تاریخ 3 بهمن 1400.
[2]. بیانات مقام معظم رهبری در تاریخ 19 بهمن 1400.
 محمد جواد نصیری