پایگاه جامع فرق، ادیان ومذاهب_ فضای مجازی متاورس، امروزه هر چه بیشتر در حال رشد و گسترش است. در تعریف ساده متاورس باید بگوییم این مفهوم در حقیقت به یک دنیای مجازی اشاره می‌کند که فضای ایجادشده در آن، تجربه کاملاً متفاوتی برای کاربر رقم می‌زند. در واقع در ((Metaverse با بهره‌مندی از فناوری‌های واقعیت مجازی، واقعیت افزوده و واقعیت ترکیبی که ترکیبی از این دو فناوری محسوب می‌شود، دنیایی برای کاربران خلق می‌شود که کاربران در آن می‌توانند ملک بخرند، بازی کنند و با نسخه‌ای مجازی از سایر افراد که آواتار نام دارند، بدون هیچ‌گونه محدودیت و مشکلی، ارتباط و تعامل برقرار کنند و از حضور در کنار آن‌ها لذت ببرند.

دنیای متاورس به صورت عمومی و فراگیر، بخشی از زندگی ما نشده است؛ اما احتمالاً به زودی مانند شبکه‌های پیام رسان و اجتماعی که بخشی از زندگی انسان مدرن شده است، بخشی جداناپذیر از زندگی انسان‌ها شود. همان‌طور که اینترنت و فضای مجازی، فواید و معایبی دارد، فضای متاورس هم محاسن و معایبی دارد. از محاسن متاورس، ارتباط و ملاقات با دیگران به صورت 3بُعدی و واقعی‌تر از پیام‌رسان و شبکه‌های اجتماعی است، گردشگری و دیدن خیلی از افراد و مکان‌ها، با کم‌ترین هزینه و وقت، برگزاری کلاس‌های آموزشی و آنلاین، کسب و کار مانند خرید و فروش زمین‌های مجازی، کالای مجازی و ... است. امروزه بعضی شرکت‌های هنری و موسیقی، روی متاورس سرمایه‌گذاری کرده‌اند و سعی می‌کنند کالای متناسب این فضا را تولید و به فروش برسانند؛ بحث سرگرمی و بازی‌های مجازی هم بخش دیگری از این فواید است.

از معایب آن می‌شود به این نکته اشاره کرد که بشر مدرن را وابسته به فضای مجازی کرده و از فضای حقیقی دور می‌کند. افراد می‌توانند با هویت مستعار و جعلی در این فضا حضور پیدا کنند و بحث سوء استفاده‌های مالی و اخلاقی و ... وجود دارد. نکته حائز اهمیت دیگر این است که بحث ترویج معنویت‌های نوظهور، در این فضا یک تهدید بالقوه است. در این فضا، به راحتی می‌توانند آموزه‌های انحرافی خود را در قالب‌های مختلف ارائه و افراد را جذب فرقه‌های انحرافی کنند؛ مخصوصاً که محیط برای بی‌بندوباری جنسی، فرهنگی و کلاهبرداری مالی، کاملاً فراهم است. معنویت‌های نوپدید در جهان حاضر، به مثابه یک کالا ارائه می‌شوند و لذا بحث کسب درآمد در آن، بسیار حائز اهمیت است.

شرکت فیس‌بوک اعلام کرد طرح‌هایی برای سرمایه گذاری ۱۰ میلیارد دلاری طی یک سال آتی، روی فناوری‌هایی دارد که به تحقق متاورس بر اساس ذهنیت مدیرانش تحقق می‌بخشد. خیلی از افراد سودجو، برای کسب درآمد و منفعت مالی، شبه معنویت‌های متناسب حاضر را ایجاد و یا ترویج می‌کنند و باعث آسیب‌های مالی، روانی و ... می‌شوند. به نظر می‌رسد فعالان مقابله و نقد شبه معنویت‌های نوظهور و فِرق انحرافی، از همین امروز به صورت جدی، وارد این فضا شوند تا در آینده با چالش‌های غیر قابل جبران آن، مواجه نشوند.

پلیس بین الملل، از خطرات آتی متاورس احساس خطر کرده و از الان وارد این فضا شده است: «اینترپل هم فضای واقعیت مجازی (VR) خود را ساخته که کاربران می‌توانند در آن آموزش ببینند و در جلسات مجازی شرکت کنند. دبیر کل اینترپل گفته: برای ما مهم است که از تکنولوژی عقب نمانیم. او گفت: مجرمان در انطباق سریع با هر ابزار تکنولوژیکی جدیدی که برای ارتکاب جرم در دسترس است، پیچیده و حرفه‌ای هستند. ما باید به اندازه کافی، به آن‌ها واکنش نشان دهیم. گاهی اوقات قانون‌گذاران، پلیس و جوامع ما، کمی از فناوری‌ها عقب هستند.
محیطی که فقط از طریق سرورهای امن قابل دسترسی است، افسران پلیس را قادر می‌سازد، تا آنچه را که متاورس می‌تواند باشد، تجربه کنند و به آن‌ها حسی از جنایاتی که ممکن است رخ دهد و نحوه کنترل آن‌ها را می‌دهد.»[1]

فعالین فرهنگ و دین و معنویت، غالباً بسیار عقب‌تر از فضای عصر خود هستند و وقتی معایب و آسیب‌های آن نمایان شد، دست به کار می‌شوند و تصمیم به فعالیت می‌گیرند؛ در حالی‌که باید با آینده پژوهی و آینده نگری، خود را آماده بحران‌های معنوی و اجتماعی کرده باشیم. محتوا و افراد آموزش دیده را قبل بحران آماده به کار داشته باشیم.
امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در این رابطه می‌فرمایند: «مَنْ نَامَ عَنْ نُصْرَةِ وَلِيِّهِ اِنْتَبَهَ بِوَطْأَةِ عَدُوِّهِ.[2] کسی که به هنگام یاری ولیّ (رهبر) خود بخوابد، با لگد دشمن از خواب بیدار خواهد شد!»
امروزه مقام معظم رهبری، علماء، فعالین فرهنگی و اندیشمندان و ... هشدار می‌دهند که در این جنگ معنوی، باید حضور پیدا کنیم و برای مقابله با این آسیب‌ها آماده باشیم.

پی‌نوشت:‌
[1]. خبرگزاری صدا و سیما، کد خبر: ۳۷۴۲۸۹۳.
[2]. غرر الحکم و درر الکلم، ج۱، ص۶۳۰، شناسه حدیث: ۴۵۸۷۶۲.
                                                                                                                             محمد جواد نصیری