پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از فضائلی که از امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در کتب معتبر اهل سنت و شیعه بیان شده، ولادت حضرت در خانه کعبه در سیزدهمین روز از ماه رجب است. علمای اهل سنت با بیان ولادت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در کعبه مکرمه، این اتفاق مبارک را یکی از فضائل مهم و بی‌نظیر مولای عالم برشمرده‌اند. از جمله علمای اهل سنت که به ولادت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در کعبه اشاره کرده، محدث نامدار، حاکم نیشابوری است. وی در کتابش می‌نویسد: «اخبار و روایات متواتری دلالت بر آن دارد كه فاطمه بنت اسد، اميرمؤمنان علی بن ابی طالب - كرم الله وجهه - را در داخل كعبه به دنيا آورده است.»[1]
سبط بن جوزی از دیگر محدثان اهل سنت، در کتابش با اشاره به ولادت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در کعبه می‌نویسد: «فاطمه بنت أسد، در حالی‌كه باردار بود و مشغول به طواف خانه خدا بود، (درد زايمان او را فراگرفت) ضربه‌ای به دیوار کعبه زد و در این هنگام درب خانه كعبه به روی او باز شد و داخل خانه كعبه شد و فرزندش را به دنيا آورد.»[2]

بعد از بیان این دو روایت باید گفت، قطعاً ولادت حضرت در کعبه مکرمه، نشان از بیان جایگاه و مقام امیر عالم امکان، نزد خالق جهانیان دارد و ولادت حضرت در کعبه، نشان از مقرب بودن حضرت نزد خداوند متعال از لحظه ولادت است.

اما آنچه که به عنوان حلقه وصل میان فضیلت‌های بی‌شمار حضرت باید برشمرد، فضیلت اولین مسلمان بودن ایشان است. فضیلتی که در هنگام ابلاغ رسالت نبی اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) تنها مصداقش، امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) بوده است. اعتقاد به این فضیلت، سخن شيعيان نیست و علما و محدثين معروف و مشهور اهل سنت در منابع معتبرشان، بارها به اسلام امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) به عنوان اولین مسلمان، اذعان كرده‌اند. حاکم نیشابوری در کتاب المستدرک که جمع آوری احادیث و روایات در این کتاب بر اساس مبنای بخاری و مسلم نیشابوری بوده است، می‌نویسد: «سلمان نقل کرده که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمودند: از میان شما اولین کسی‌ که در کنار حوض کوثر بر من وارد می‌شود و از میان شما اولین کسی‌ که اسلام آورده است، علی بن أبی‌طالب (علیه‌السلام) است.»[3]
این حدیث شریف، از لحاظ سند نیز معتبر و بدون خدشه است و حاکم نیشابوری به عنوان محدث و عالم حدیث شناس، صحت آن را تأیید کرده است؛ همچنین ذهبی عالم شناخته شده در میان اهل سنت نیز در ذیل حدیث مذکور، صحت این روایت را مورد تأیید خود قرار داده است.

روایات و احادیث اولین مسلمان بودن امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) از سوی دیگر محدثین و علمای مشهور اهل سنت نیز جمع آوری شده است. طبرانی از دیگر محدثین و علمای مشهور اهل سنت، در کتابش می‌نویسد: «أبوذر و سلمان نقل کرده‌اند: رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) دست حضرت علی (علیه‌السلام) را گرفته و سپس فرمودند: همانا علی (علیه‌السلام) اولین کسی است که به من ایمان آورد و علی (علیه‌السلام) اولین کسی است که در قیامت با من مصاحفه می‌کند و به دیدار من می‌آید و او راستگوی بزرگ است. علی (علیه‌السلام) جدا کننده این امت است که حق و باطل را از یکدیگر جدا می‌کند و او یاری دهنده مؤمنین است و مال دنیا یاری کننده ظالمین است.»[4]

شاید یک سؤال در ذهن ایجاد شود که چرا اولین مسلمانان نزد خدای رحمان دارای مقام و جایگاه باشد؟ به این معنا که مگر اولینِ مسلمان بودن، فضیلتی خاص به شمار می‌آید؟
در پاسخ به این سؤال باید گفت: با مراجعه به قرآن کریم، برای اولین مسلمانانی که به اسلام ملحق شده‌اند، مقامات والایی بیان شده است. خدای رحمان در کتاب آسمانی قرآن کریم می‌فرماید: «وَالسَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ وَالَّذِينَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسَانٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ وَأَعَدَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي تَحْتَهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ (توبه/100) پیشگامان نخستین از مهاجرین و انصار و کسانی‌که به نیکی از آنها پیروی کردند، خداوند از آنها خشنود گشت و آنها (نیز) از او خشنود شدند و باغ‌هایی از بهشت برای آنان فراهم ساخته که نهرها از زیر درختانش جاری است؛ جاودانه در آن خواهند ماند و این است پیروزی بزرگ!»

قطعاً برای این آیه شریفه از میان مسلمانان و اصحاب رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) مصادیقی می‌توان ذکر کرد و باید گفت، علاوه بر وجود مقدس امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) بعضی از اصحاب دیگر نیز توفیق این مقامات رفیع را داشته‌اند؛ اما قرآن کریم برای امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) مقام و جایگاهی بالاتر از سایر اصحاب و یاران پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بیان کرده است. خدای رحمان می‌فرماید: «وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ * أُولَئِكَ الْمُقَرَّبُونَ (واقعه/10و11) (گروه سوم) پیشگامان از پیشگامانند و آنان به حقیقت، مقربان درگاه الهی‌اند.» با بیان احادیثی که در ابتدا بیان شد مشخص می‌شود که امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) بر سایر اصحاب حضرت در اسلام آوردن مقدم بوده‌اند و با بیان آیات سوره مبارکه واقعه، پیشگامان در اسلام، مقربان درگاه الهی هستند و جایگاه با عظمتی نزد خالق جهان هستی دارند.

اگر در روایات و احادیث معتبر اهل سنت بررسی شود و به تحقیق و تفحص در مصادیق دهمین آیه از سوره مبارکه واقعه پرداخته شود، مشخص می‌گردد، مصداق تام و کامل «والسابقون السابقون» امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) است. این سخن نه تنها اعتقاد شیعه است، بلکه علمای مشهور اهل سنت نیز به آن اذعان و اعتقاد داشته‌اند.
ابن کثیر دمشقی که از علمای مشهور و نامی اهل سنت است و تألیفات او از منابع مهم و معتبر است، در تفسیر آیه دهم و یازدهم سوره مبارکه واقعه می‌نویسد: «مجاهد از ابن عباس نقل کرده که گفت: منظور از (وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ * أُولَئِكَ الْمُقَرَّبُونَ؛ پیشگامان از پیشگامانند و آنان به حقیقت مقربان درگاه الهی‌اند) یوشع بن نون است که پیشگام ایمان آوردن به موسی (علیه‌السلام) بوده و مؤمن آل یس [حبیب نجار] است که پیشگام ایمان آوردن به عیسی (علیه‌السلام) بوده و علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام) است که پیشگام ایمان آوردن به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بوده است.»[5]

همانگونه که بیان شد، ابن کثیر در این روایت، به سبقت در پذیرش اسلام امیرالمومنین (علیه‌السلام) از سایر مسلمانان اشاره کرده است؛ به این معنا که بعضی از اصحاب رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در صدر اسلام هر چند در ایمان و پذیرش اسلام پیش قدم بوده‌اند، اما امیرالمؤمنین (عیله‌السلام) بر آن اصحاب نیز مقدم شده‌اند و در اظهار علنی اسلام و آشکار کردن آن بر سایرین، برتری و افضلیت دارند و به فرموده قرآن کریم، نتیجه این سبقت، مقرب شدن نزد پروردگار جهانیان است.

براساس این دو فضیلتی که گفته شد و هزاران فضیلت نوشته و نانوشته دیگر، وجود مقدس امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) بر تمام اصحاب پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) برتری بلامنازع و غیرقابل قیاسی دارد؛ چراکه از ابتدای ولادت در کعبه معظمه تا هر لحظه‌ی عمر با برکتش، نمی‌توان لحظه‌ای را پیدا کرد که در آن، از یاد خدا غافل بوده و از مقام قرب الهی بازمانده باشد.

پی‌نوشت:
[1]. حاكم نیشابوری، المستدرك على الصحيحين، ج3، ص550، دار الكتب العلمية – بيروت، چاپ اول، 1411 هـ ق- 1990 م . «فقد تواترت الأخبار أن فاطمة بنت أسد ولدت أميرالمؤمنين علي بن أبي طالب كرم الله وجهه فی جوف الكعبة.»
[2]. سبط بن جوزی، تذكرة الخواص، ص259، مكتبة الثقافة الدينية، چاپ اول، 1429 هـ ق- 2008 م. «كانت تطوف بالبيت وهی حامل أمير المؤمنين فضربها الطلق ففتح لها باب الكعبة فدخلت فوضعته فيها»
[3]. حاكم نیشابوری، المستدرك على الصحيحين، ج3، ص147، رقم 4662، دار الكتب العلمية – بيروت، چاپ اول، 1411 هـ ق– 1990 م. «حدثنا أبو بكر بن إسحاق، أنبأ عبيد بن حاتم الحافظ، ثنا محمد بن حاتم المؤدب، ثنا سيف بن محمد، ثنا سفيان الثوري، عن سلمة بن كهيل، عن أبی صادق، عن الأغر، عن سلمان رضي الله عنه قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: «أولكم واردا على الحوض، أولكم إسلاما، علی بن أبی طالب» سكت عنه الذهبي في التلخيص.»
[4]. طبرانی، المعجم الكبير، ج6، ص269، رقم 6184، مكتبة ابن تيمية – قاهره، چاپ دوم، 1415 هـ - 1994 م.
«حدثنا علی بن إسحاق الوزير الأصبهاني، حدثنا إسماعيل بن موسى السدي، ثنا عمر بن سعيد، عن فضيل بن مرزوق، عن أبي سخيلة، عن أبي ذر، وعن سلمان قالا: أخذ رسول الله صلى الله عليه وسلم بيد علي رضي الله عنه، فقال: «إن هذا أول من آمن بی، وهو أول من يصافحنی يوم القيامة، وهذا الصديق الأكبر، وهذا فاروق هذه الأمة، يفرق بين الحق والباطل، وهذا يعسوب المؤمنين، والمال يعسوب الظالم.»
[5]. ابن كثير، تفسيرابن كثير، ج8، ص6، دار الكتب العلمية، منشورات محمد علی بيضون – بيروت، چاپ اول- 1419 هـ ق. «قال ابن أبی نجيح عن مجاهد عن ابن عباس والسابقون السابقون قال: يوشع بن نون، سبق إلى موسى ومؤمن آل يس، سبق إلى عيسى وعلی بن أبی طالب سبق إلى محمد رسول الله صلى الله عليه وسلم.»

محمدجواد مهریار