پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ با عنایت به اینکه انسان موجودی اجتماعی و در عین حال، از ابعاد شخصیتی بسیار پیچیده ای برخوردار است، تبیین موضوعات نوین و تازه و تفهیم آنها، به فنون و روش‌های گوناگون نیاز دارد.

انسان واقعی باهوش، چند بعدی و دارای ارتباطات چندگانه است و انگیزش را بر اساس تحولات محیطی و شرایط متعدد، می‌توان به خوبی در وی ایجاد کرد؛ به عبارتی شور و شعور در ذات انسان‌ها نهفته است، اما ممکن است این عوامل در موارد گوناگون، تحت تأثیر شرایط مختلف، در مسیرهای متعالی یا ضد آن قرار گیرد.

شور و شعور مکمل یکدیگر هستند و هیچ کدام نفی دیگری نیست و شوری که در راستای هدف باشد، قطعاً بی‌نیاز از شعور نیست. برای اينكه شعور به اقدام عملی تبديل شود، به شور نيز نيازمند است و شور نيز برای اينكه در راستای هدف باشد، بی‌نياز از شعور نيست؛ اين دو مقوله در طول هم قرار دارند. شور و شعور در واقع، دو مفهوم جدا هستند كه مكمل و متمم هم هستند، يكی بدون ديگری كامل و تمام نمی‌شود. نقش شور برای رساندن به هدف است و نقش شعور برای ماندگاری و تثبیت لازم است. بنابراین شعور، دانستن موضوعات (عشق به خدا و مردم و شهادت) است و برای نتیجه دادن، باید بین تفکر حماسه (شعور) و اقدام عملی به قیام (شور) تلفیق صورت پذیرد.

حضور میلیونی ولی متفرق مسلمانان جهان اسلام در موسم حج، می‌تواند ترسیمی از بی‌رنگ شدن شعور در این فریضه معنوی باشد. حساسیت علمای دین در لزوم اهتمام به شعور در کنار شور و هیجان، بی‌دلیل نیست و ترس از این واقعه، عامل اساسی اعلام موضع ایشان است.
این کلام که ‌وقتی اندیشه، مدار و محور زندگی انسان و جامعه نباشد، چنین انسان و جامعه‌ای خیلی زود تسلیم می‌شود، سخن درستی است. بنابراین شور به تنهايی و شعور بدون شور پذيرفتنی نيست؛ زيرا شعور به تنهايی، فكر و انديشه است و فكری كه به عمل تبديل نشود، ارزش ندارد؛ شوری هم كه بر اساس شعور نباشد، ممكن است به بی‌راهه رود.

مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) هر ساله در ایام ولادت حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) دیداری با مداحان جامعه اسلامی دارند و علاوه بر استفاده از مدیحه سرایی تعدادی از آنان نسبت به حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها)، به آنان تذکراتی پیرامون اهمیت نقش شعور در کنار استفاده هنری از نقش شور می‌دهند.
به عبارت دیگر، رهبر انقلاب به مداح به چشم مغز متفکری می‌نگرد که با هنر ترکیبی خود، قدرت فرهنگ‌ سازی و گفتمان‌ سازی دارد، گفتمان‌هایی از جنسِ تولید علم، به روز ‌بودن، پیشرفت، تحول، معرفت افزایی، وحدت، برادری، ترویج ادبِ اسلامی و دشمن شناسی و ...

رهبر معظم انقلاب مداحی را میراث شیعه و یک هنر مرکّب می‌دانند که از ترکیب صدای خوش، شعر خوب، آهنگ مناسب و محتوای فاخر ایجاد می‌شود (ترکیبی از شور و شعور) که باید همچون سایر متون ارزشمند دینی، همه ارکان آن زیبا، مناسب و به روز باشد. حُسن کار معرفت آموزی متون شیعی این است که در کنار برانگیختن احساس، عمق معرفتی را هم به انسان اهدا می‌کند. این خصوصیتی است که در غیر شیعه وجود ندارد.

مولوی عبدالحمید که مدتی است ساز مخالفت با نظام جمهوری اسلامی می‌زند، از این دیدار سوء استفاده کرده و گمان کرده می‌تواند این دیدار را مذمت کند، آن را بی‌فایده بنامد و در راستای انتقادات هفتگی خود، به آن بپردازد، بدون فهم مطالب مذکور، گفته است، نه ائمه جمعه و خطبا می‌توانند مشکلات کشور و اعتراضات را با وعظ و تبیین حل کنند و نه این مشکلات، با مداحان حل می‌شود؛ بلکه نیاز به مغزهای متفکر و صاحبان تجربه و افراد دلسوز است.

بطلان این کلام به ظاهر درست، از مطالب مذکور در این نوشتار کاملاً مشخص می‌گردد. رهبر انقلاب درباره نقش مداحان فرمودند، مداحان بودند که در معرکه‌های حساس کشور، ازجمله دفاع مقدس و فتنه‌هایی که در موارد مختلف قصد ضربه زدن به نظام داشتند، به داد کشور رسیدند. در مراسم اعزام، اعزام به جبهه، بسیجی‌ها و دیگران، در شب‌های عملیات، در صبحگاه‌های نظامی، در تشییع پیکر شهدا، در مراسم ختم شهدا، در مسجد، در حسینیه، در میدان جنگ، همه جا مداحی نقش بزرگ خودش را ایفا می‌کرد.

بنابراین در راستای اصلاح امور کشور و نظام اسلامی باید چنین جلساتی دایر شود تا مداحی به بی‌راهه نرود و نقش خود در رسیدن به اهداف والای نظام اسلامی به درستی ایفا کنند.

پی‌نوشت:
دیدار مداحان اهل بیت علیهم‌السلام با رهبر انقلاب، ۲۲ دی ۱۴۰۱.