پایگاه جامع فرق، ادیان ومذاهب_ قرآن کریم با تعابیر مختلفی، وحدت و همگرایی را ستایش کرده است: وحدت، نعمتی الهی است که قرآن کریم بر این حقیقت صحه گذاشته است، و می‌فرماید: «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا ۚ وَاذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَكُنْتُمْ عَلَىٰ شَفَا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَكُمْ مِنْهَا ۗ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ.[آل‌عمران/103] همه به ریسمان خـدا چنگ زنید و پراکنده نشوید، و نعمت خدا را بر خود یاد کنید؛ آن گاه که با هم دشمن بودید و او میان دلهای شما الفت انداخت تا به لطف او برادر یکدیگر شدید، و بر پرتگاهی از آتش بودید و او شما را از آن رهانید.»
این آیه از جهاتی بر اهمیت وجود وحدت و همدلی در جامعۀ اسلامی دلالت می‌کند، نخست آنکه خداوند بزرگ در این آیه، به وحدت و همدلی و پرهیز از هرگونه تفرقه و پراکندگی فرمان داده اسـت، بدیهی است که امتثال فرمان خدا، امری واجب است، و دیگر آنکه وحدت و رهایی از آتش تفرقه و دشمنی هم نعمتی بزرگ از نعمتهای الهی به شمار آمده است، و هم به عنوان آیتی از آیات خدا محسوب گشته است.

یکی از عواملی کـه مـوجب می‌شود تا خدا آدمیان را دوست بدارد، همدلی و وحدت گرایی اسـت؛ چنانکه قرآن در این باره فرمود: «إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الَّذِينَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِهِ صَفًّا كَأَنَّهُمْ بُنْيَانٌ مَرْصُوصٌ.[صف/4] خداوند کسانی را که در صفی همچون بنایی آهنین قرار دارند و در راه خدا پیکار می‌کنند دوست دارد.»
همانطور که ملاحظه می‌شود، این آیه از یک واقعیت شیرین که خداوند بزرگ، جهادگران را دوست دارد، خبر داده است، اما باید توجه داشت که این دوستی، تنها به خاطر حضور فیزیکی در معرکۀ قتال نیست، بلکه این دوستی از آن جهت است که جهادگران در صفی واحد و فشرده مانند سدی محکم قرار گیرند و هرگونه هجمۀ زیانبار دشمن را دفع کنند؛ چنانکه در یک بناء استوار که هر جزئی نقشی دارد.
ناگفته روشن است این نقش در صورتی مؤثر واقع می‌شود که تمام اجزای آن به هم بپیوندند و چنان متحد گردند که هیچ شکافی و راه نفـوذی در میان آنان نباشد. تعبیر «بنیان مرصوص» در آیۀ یاد شده، جالبترین و گویاترین تعبیری است که در این باره به کار رفته است.
بنابراین آنچه پیروزی را به ارمغان می‌آورد، صفوف در هم فشرده مجاهدان است که در این صورت، نه تنها در معرکه‌های نظامی که در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی نیز پیروز خواهند شد.

امام خمینی (رحمه‌الله‌علیه) یک روز پس از پیروزی انقلاب، علی رغم آن همه حوادث و انبوه مشکلاتی که وجود داشت، به مسألۀ وحدت توجه ویژه داشت و در ضرورت حفظ آن فرمود: ما با مسلمین اهل تسنن یکی هستیم، واحد هستیم که مسلمان و برادر هستیم؛ اگر کسی کلامی بگوید که باعث تفرقه بین ما مسلمانها بشود، بدانید که یا جاهل هستند یا از کسانی هستند که می‌خواهند بین مسلمانان اختلاف بیاندازند، قضیۀ شیعه و سنی اصلاً در کار نیست؛ ما همه با هم برادریم.[1]
مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) فرمودند: ما در جمهوری اسلامی این هفته را، یعنی از دوازدهم تا هفدهم [ربیع‌الاوّل] را، به عنوان هفته‌ی وحدت نامگذاری کرده‌ایم. این یک نامگذاری محض نیست، یک حرکت سیاسی و تاکتیکی هم نیست؛ این یک اعتقاد و ایمان قلبی است. جمهوری اسلامی به معنای واقعی کلمه، معتقد به لزوم اتّحاد امّت اسلامی است. این [کار] سابقه هم دارد؛ یعنی مخصوص زمان ما و دوران جمهوری اسلامی نیست. مرجع بزرگی مثل مرحوم آیت‌الله بروجردی که مرجع کلّ دنیای شیعه در زمان جوانی ما بود، طرفدار جدّی وحدت اسلامی بودند، طرفدار جدّی تقریب مذاهب اسلامی بودند؛ با بزرگان علمای دنیای اسلام و اهل سنّت مراوده داشتند، گفتگو داشتند؛ این یک اعتقاد است، یک اعتقاد قلبی و عمیق است.[2]
امروز هر حرکتی که به اتّحاد امّت اسلامی بیانجامد مبارک است، و یک حسنه است؛ نیّت دشمنان اسلام ایجاد تفرقه است؛ نیّت ما مؤمنینِ به اسلام بایستی ایجاد وحدت در دنیای اسلام و میان امّت اسلامی و شناساندن گروه‌ها و فرقه‌های امّت اسلامی با یکدیگر باشد؛ یکی از چیزهایی که ما همواره به‌عنوان یک مشکل به آن نگاه کردیم این است که فِرَق مختلف امّت اسلامی از یکدیگر شناسایی درستی ندارند، معرفت صحیح و مطابق واقعی از یکدیگر ندارند. دشمنان، و بیگانگان در موارد زیادی آمده‌اند این فرقه را در چشم آن فرقه‌ی دیگر معرّفی کردند، آن فرقه را در چشم این فرقه معرّفی کردند، با نگاه خصمانه و با اَغراض پلید و با نیّت ایجاد عِداوت؛ ما در طول این تاریخ ۱۰۰ سال و ١۵۰ سال اخیر، نمونه‌های زیادی را به‌طور واضح مشاهده می‌کنیم و می‌بینیم.[3]

پی نوشت:

[1]. وزارت ارشاد اسلامی، کتاب وحدت، تهران، وزارت ارشاد، چاپ اول، 1362 ش، صص 29-2
[2]. بیانات مقام معظم رهبری در دیدار مسئولان نظام و میهمانان کنفرانس وحدت اسلامى‌، 24 آذر 1398.
[3]. بیانات مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) در دیدار شرکت‌کنندگان در کنگره «نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی» 22 اردیبهشت 1397.