مطلب تفصیلی:

یکی از مصادیق شرک از نظر محمد بن عبدالوهاب، توسل به ارواح اولیاء الهی است. وی می‌پندارد ارواح انبیا و اولیاء الهی بعد از مرگ قادر به برآوردن حاجت‌های طلبکار و سائل نیستند، لذا توسل به آنها موجب شرک است و این کار خلاف عقیده سلف است. اما در مقابل می‌بینیم که بزرگان و علمای اهل‌سنت توسل به ارواح اولیاء الهی را جایز می‌دانند. که در این مقاله از باب نمونه به تعدادی از آنها اشاره نماییم.

- توسل به قبر پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) با ارشاد عایشه؛ ابومحمد عبدالله بن عبدالرحمن دارمی از ابونعمان محمد بن فضل از سعید بن زید از عمرو بن مالک نکری از ابوالجوزاء اوس بن عبدالله روایت می‌کند که: مردم مدینه به قحطی و خشکسالی شدیدی مبتلا شدند؛ به عایشه همسر پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) شکایت بردند. عایشه به آنان گفت: کنار قبر رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) بروید و روزنه و شکاف‌هایی را در سقف حجره ایجاد کنید، به طوری که دیگر بین قبر شریف و آسمان سقفی نباشد. ابوالجوزاء می‌گوید: آنان چنین کردند، پس آنقدر باران بارید که گیاه رویید و شتران فربه شدند تا آنجا که از شدت چاقی، ترک‌هایی بر بدن آنها نمودار شد. به همین مناسبت، آن سال را عام الفتق (به معنی سال شکاف) نامیدند.[1]

- توسل حضرت آدم؛ قاضی عیاض روایتی نقل می‌کند که مالک آن را صحیح دانسته است: «وقتی حضرت آدم آن اشتباه را مرتکب شد نزد خداوند به حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) متوسل شد. خداوند به او فرمود: محمد را هنوز نیافریده‌ام چگونه او را می‌شناسی؟! حضرت آدم عرض کرد: نام او را دیدم که در کنار نام تو نوشته شده است، به همین دلیل فهمیدم که او نزد تو محبوب‌ترین آفریده‌ها است. خداوند فرمود: (درست گفتی) او محبوب‌ترین است حال که به او متوسل شدی تو را بخشیدم.»[2]

- سمهودی یکی از دانشمندان معروف سنی می‌گوید: «مدد گرفتن و شفاعت خواستن در پیشگاه خداوند از پیغمبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و از مقام و شخصیت او پیش از خلقت و بعد از تولد و بعد از رحلتش و در عالم برزخ و در روز رستاخیز مجاز است. سپس روایت توسل حضرت آدم (علیه السّلام) به پیغمبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را از عمر بن خطاب نقل کرده که آدم (علیه السّلام) روی اطلاعی که از آفرینش پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) در آینده داشت، به پیشگاه خداوند چنین عرض کرد: یا رب اسئلک بحق محمد لما غفرت لی؛ پروردگارا به حق محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) از تو تقاضا می‌کنم که مرا ببخشی.»[3]

- بیهقی این‌گونه نقل می‌کند که: «در زمان خلیفه دوم، قحطی شد؛ بلال به همراه عده‌ای از صحابه بر سر قبر پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) آمده و گفتند: یا رسول الله استسق لامتک فانهم هلکوا؛ ای رسول خدا برای امتت طلب باران بفرما که در حال هلاک شدن می‌باشند.»[4]

پی‌نوشت:

[1]. «حدّثنا أبو النّعمان، حدّثنا سعید بن زید، حدّثنا عمرو بن مالک النّکریّ، حدّثنا أبو الجوزاء أوس بن عبدالله... .» سنن دارمی، عبدالله بن عبدالرحمن دارمی، روایت 98، ج 1، ص 109.
[2]. الشفاء، قاضی عیاض، ص 224.
[3]. تفسیر نمونه، ناصر مکارم، ج 4، ص 367.
[4]. تفسیر نمونه، ناصر مکارم، ج 4، ص 369.