پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ با وجود گوناگونی و تعدّد فرق و مذاهب اسلامی که در آیه شریفه «كُلُّ حِزْبٍ بِمَا لَدَيْهِمْ فَرِحُون.[روم/32] هر گروه به آن‌چه نزد آن‌هاست دلبسته و شادمان است.» بدان اشاره شد؛ قرآن کریم همواره عواقب تفرقه، تشتت و جدایی امّت اسلامی را گوشزد نموده و در آیاتی چند بر حفظ وحدت و استحکام صفوف مسلمانان تأکید ورزیده است: «وَاعتَصِموا بِحَبلِ اللَّهِ جَميعًا وَلا تَفَرَّقوا.[آل عمران/103] و همگی به ریسمان خداوند چنگ زنید و پراکنده نشوید» و در جای دیگر می‌فرماید: «وَلَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ تَفَرَّقُوا وَاخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْبَيِّنَاتُ وَأُولَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِيم.[آل عمران/105] و مانند کسانی نباشید که پراکنده شده و اختلاف کردند پس از آن که نشانه‌های روشن به آنان رسید! و آن‌ها عذاب عظیمی دارند.»

از سوی دیگر امیرمؤمنان علی (علیه السّلام) را می‌بینیم که پس از رحلت پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) با وجود آن‌که معتقد است خلافت و امامت، حقّ مسلم وی بوده و مسندنشینان قدرت، حقّ وی را نادیده گرفته و با پیش‌دستی بر مکانی تکیه زده‌اند که شایستگی تصدّی آن را ندارند، در ابتدا برای اثبات حقّانیت خویش و اتمام حجّت بر دیگران از هیچ کوششی دریغ ننموده و برای بازگرداندن حقّ مسلم خویش از مهاجر و انصار استمداد می‌نماید؛ امّا رفته رفته و با مشاهده خطر‌هایی که گرداگرد مرزهای کشور اسلامی را محاصره نموده و در آن صورت قیام، ثمری جز فتنه و ایجاد تفرقه در میان صفوف امّت اسلام و از دست رفتن حاصل تلاش و زحمات بیست و سه ساله نبی مکرّم اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) نخواهد داشت؛ از این رو خار در چشم و استخوان در گلو، جام تلخ خانه‌نشینی را سرکشیده و به کمترین گفته‌ها و هشدار‌ها در بیان حقیقت، بسنده نموده و شاهد از دست رفتن میراث خود و سخت‌ترین مصیبت‌ها و جانکاه‌ترین صحنه‌ها گردید. آن حضرت در سخنانی که هنگام بیعت مردم با عثمان بیان داشت، این‌گونه می‌فرماید: «شما خود به خوبی دانستید که من سزاوارترین مردم به خلافت هستم و به خدا سوگند تا مادامی که امور مسلمانان به سلامت باشد و ستمی در آن، صورت نگیرد آن را به دیگران واگذار خواهم نمود.»[1]

هم‌چنین در منابع اهل‌سنت نیز روایاتی از نبی اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) را شاهدیم که تأکید فراوانی بر این امر حیاتی و سرنوشت‌ساز نموده است: «مسلمانان هم‌خون یک‌دیگرند که هر یک در پاس‌داشت خون یکدیگر ذمّه خود را مشغول دیده و در برابر دیگران مشتی گره کرده دارند.»[2] و نیز فرموده: «به زودی تلاش‌هایی صورت خواهد گرفت تا اتّحاد امّت اسلام را بر هم زنند؛ آگاه باشید چنین کسی هر که می‌خواهد باشد اگر چنین قصدی داشته باشد پاسخ او شمشیر است!»[3] و یا آن‌جا که فرموده: «فتنه در خواب است؛ نفرین خداوند بر کسی که آن را بیدار سازد.»[4]

اما در مقابل و بر خلاف برخی از مفتیان وهابیت که شیعیان را مسلمان می‌دانند، از «ابن جبرین» که از مفتیان بزرگ سعودی است، پرسیدند: «حکم پرداخت زکات اموال اهل‌سنت به فقرای شیعه چیست و در صورت پرداخت آیا عهده چنین کسی از پرداخت زکات پاک می‌گردد؟ وی در پاسخ گفته است: طبق نظر علمای اسلام، کفّار مشمول پرداخت زکات نیستند و در این‌که شیعیان نیز از کفّار به شمار می‌روند، هیچ جای شک و تردید نیست...؛ تا آن‌جا که می‌گوید: اگر کسی زکات مال خود را به فقرای شیعه پرداخت کند لازم است تا بار دیگر معادل همان را از مال خود خارج کرده و بپردازد چون او با پرداخت مال خود به فقرای شیعه به کفر و دشمنان اهل‌سنت کمک کرده است.»[5]

پی‌نوشت:

[1]. «لقد علمتم أنّی أحقّ النّاس بها من غیری و والله لأسلمنّ ما سلمت أمور المسلمین و لم یکن فیها جور إلّا علیّ خاصّة» نهج‌البلاغة، شرح شیخ محمد عبده، ناشر: دار الذخائر، ج 1، ص 124.
[2]. «مثل المؤمنین فی توادّهم و تراحمهم و تعاطفهم مثل الجسد إذا اشتکی منه عضو تداعی له سائر الجسد بالسّهر و الحمیّ» صحیح مسلم، مسلم، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، ج 4، ص 2584.
[3]. «إنّه ستکون هنّات و هنّات فمن أراد أن یفرق أمر هذه الأمة و هی جمیع فاضربوه بالسیف کائنا من کان» صحیح مسلم، مسلم، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، ج 3، ص 1479.
[4]. «ألفتنة نائمة لعن الله من أیقظها» کنز العمال، متقی هندی، دار الکتب العلمیة، بیروت، ج 11، ص 56.
[5]. اللؤلؤ المکین من فتاوی فضیلة الشیخ ابن جبرین، ص 39.