پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ ابن تیمیه حرانی (661 - 728قمری) از معدود شخصیت‌هایی است که در طول حیات علمی‌اش، با همه‌ی علمای زمان خود، درگیر شده است و با آنان به نزاع پرداخته است. وی در بسیاری از موارد، فقهای حنفی، شافعی، مالکی را به باد استهزاء گرفته است و با فتاوای شاذ و نادرش به جنگ دیگر فقها رفته است، و به همین جهت، چندین بار به زندان افتاده است.[1]
وی در کتاب فتوی الحمویه الکبری،علمای اسلام را که به گفته او منحرفین هستند، به سه دسته تقسیم می‌کند. او می‌گوید: منحرفین بر سه طائفه هستند: یا اهل تخییل هستند. یا اهل تأویل هستند و یا اهل تجهیل هستند.[2] سپس در ادامه این سه گروه را چنین معرفی می‌کند:
اهل تخییل:  فلاسفه، متکلمین و متصوفین و شیعیان هستند.[3]
اهل تأویل: متکلمین و معتزله هستند.[4]
اهل تجهیل: تعداد زیادی از اهل سنت و پیروان سلف هستند. زیرا آنان گمان می‌کنند که پیامبر (صلی الله علیه و آله) صفات خداوند را بیان کرده است، اما علم به آن صفات، نداشته است.[5]
به این ترتیب ابن تیمیه، فلاسفه، متکلمین، صوفیان، معتزله، شیعیان، اهل سنت و سلفیت را اهل خیال، تأویل و جهالت قلمداد کرده و حتی به اهل سنت و سلفیت نیز رحم نکرده و آنان را نیز جاهل شمرده است. ابن تیمیه تصور می‌کند که فقط او درست متوجه شده است و دیگران بهره‌ای از دانش و فهم ندارند؛ به همین‌جهت علمای بزرگ را مورد بی‌مهری قرار داده است و به آنان لقب، اهل تأویل، اهل تجهیل و اهل خیال داده است. اکنون وهابیت و گروه‌های تکفیری مثل داعش، بوکو حرام، سپاه صحابه و ... با پیروی از منطق ابن تیمیه، همه مذاهب اسلامی را تکفیر کرده و گمان می‌کنند که فقط خودشان اسلام را می‌فهمند و دیگران بهره‌ای از اسلام نبرده‌اند!!

پی‌نوشت:

[1]. دائرالمعارف اسلامی، ج3، مدخل ابن تیمیه، شماره مقاله 1008، نویسنده: عباس زریاب.
[2]. «وأما المنحرفون عن طريقهم فهم ثلاث طوائف: أهل التخييل، وأهل التأويل، وأهل التجهيل.» ابن تیمیه، الفتوی الحمویه الکبری، دارالصميعي، الرياض، چاپ دوم، 1425قمری، ج1، ص277.
[3]. همان، ص277.
[4]. همان، ص281.
[5]. «وهم أهل التجهيل: فهم كثير من إلى السنة وأتباع السلف». ابن تیمیه، الفتوی الحمویه الکبری، دارالصميعي، الرياض، چاپ دوم، 1425قمری، ج1، ص285.

نویسنده: مجتبی محیطی