پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ فرقه وهابیت که خود را پرچم‌دار توحید می‌پندارند، با شعار توحید چماق تکفیر را بر سر دیگر فرق اسلامی، حتی اهل سنت می‌کوبند. آنان معتقدند مسافرت به قصد زیارت جایز نیست و برای اثبات این سخن به حدیثی از بخاری و مسلم نیشابوری استدلال می‌کنند، که از پیامبر (صلی الله علیه و آله) روایت شده «لاَ تُشَدُّ الرِّحَالُ إِلَّا إِلَى ثَلاَثَةِ مَسَاجِدَ: المَسْجِدِ الحَرَامِ، وَمَسْجِدِ الرَّسُولِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، وَمَسْجِدِ الأَقْصَى.[1] باربستن و کوچ کردن جایز نیست جز برای سه مسجد: مسجد الحرام و مسجد پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و مسجد الاقصی».
این حدیث با صرف نظر از بحث سندی آن، از جهات مختلفی قابل مناقشه است:
1- اگر این روایت را دلیلی بدانیم، بر حرمت اماکن زیارتی، چنان‌چه وهابیون ادعا می‌کنند، باید بگوییم نعوذ بالله، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) اولین نفری است که چنین حرمتی را مرتکب شده است، زیرا روایات متعددی از عبدالله بن عمر نقل شده است، که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) روزهای شنبه سواره و پیاده به مسجد قبا، که آن روز دهکده‌ای در چند کیلومتری مدینه بود، می‌رفت و در آن جا دو رکعت نماز می‌خواند.[2] افزون بر آن‌که صحابه نیز چنین می‌کردند: «قَالَ ابْنُ دِينَارٍ: وَكَانَ ابْنُ عُمَرَ يَفْعَلُهُ.[3] ابن دینار گفت: عبدالله بن عمر نیز هر روز شنبه به زیارت مسجد قبا می‌رفت».
بنابراین معلوم می‌شود، مسافرت کردن برای زیارت مساجد دیگر نیز جایز است، زیرا پیامبر (صلی الله علیه و آله) و صحابه، مسجد قبا را نیز زیارت می‌کردند. از این‌رو حدیث بالا، اهمیت آن سه مسجد را نشان می‌دهد و دلالت بر حرمت سفرهای زیارتی نمی‌کند.
2- بر فرض که بپذیریم این روایت «لا تشد الرحال...» دلالت بر حرمت سفر به دیگر مساجد می‌کند؛ اما هیچ دلیلی وجود ندارد، بر این‌که این روایت دلالت بر حرمت سفرهای اماکن مقدسه و مراقد مطهره کند. زیرا نهایت چیزی که می‌توان از این حدیث استنباط کرد، این است که با در تقدیر گرفتن «الی مسجد من المساجد» می‌توان گفت: «لا تُشَدّ الرّحال إلي مسجد من المساجد إلا إلي ثلاثة مساجد...؛ مسافرت برای رفتن هيچ مسجدی از مساجد دنيا جايز نيست، مگر برای رفتن به سه مسجد». که به این ترتیب این حدیث ارتباطی به حرمت سفر زیارتی برای مشاهد مشرفه ندارد. بلکه به سفرهایی که به مساجد باشد نظر دارد. از این‌رو هیچ دلیلی بر حرمت سفرهای زیارتی حرم ائمه و اماکن مقدسه نمی‌کند.
عالم بزرگ اهل سنت، ابوحامد غزالی در ذیل حدیث «لا تشد الرحال» می‌گوید: برخی از علما با استدلال به اين حديث، فتوا به منع سفر زيارت مشاهد مشرّفه و قبور علما و صلحا داده‌‏اند، ليكن برای من روشن نيست، كه چرا اين‏‌گونه فتوا داده‌‏اند. بی‏‌ترديد «زيارت» مورد سفارش و دستور است. پيامبر اكرم (صلی الله عليه و آله و سلم) فرمود: «نَهَيْتُكُمْ عَنْ زِيَارَةِ الْقُبُورِ فَزُورُوهَا.[4] [در گذشته] شما را از زيارت قبور نهی می‏‌كردم [ليكن اكنون] به زيارت قبرها برويد».
بنابراين، حديث «لا تُشدّ الرحال» مربوط به مساجد است و نظری به سفر زيارتی به مشاهد ندارد. سرّش آن است كه غير از سه مسجد مذكور، بقيه مساجد مثل يك‏ديگر هستند و شهری نيست، مگر آن‏‌كه دارای مسجد است. از اين‏‌رو دليلی ندارد، كه كسی از جایی به جای ديگر سفر كند، تا در فلان مسجد نماز بخواند. آری، اگر جایی مسجد نداشته باشد، می‌توان به جایی كه مسجد دارد، سفر كرد، بلكه می‌توان به جایی كه مسجد دارد، نقل مكان كرد. اما مشاهد مشرفه مساوی يك‏ديگر نيستند، بلكه بركت زيارت هر مشهدی، به اندازه درجه صاحب آن مشهد، نزد خداست.[5]

پی‌نوشت:

[1]. بخاري، محمّد بن اسماعيل (م 256)، صحيح بخاري، تحقيق: محمد زهير بن ناصر، دار طوق النجاة، چاپ اوّل، 1422هـ. ق.،ج2، ص60. مسلم نیشابوری، صحیح مسلم، دار الجيل بيروت + دار الأفاق الجديدة ـ بيروت، بی تا، ج4، ص126.
[2]. مسلم نیشابوری، صحیح مسلم، دار الجيل بيروت + دار الأفاق الجديدة ـ بيروت، بی تا، ، كتاب الحج، باب فضل مسجد القبا و فضل الصلاة فيه و زيارته.  ج4، ص127.
[3]. همان، ج4، ص127.
[4]. همان، ج6، ص82.
[5]. غزالی، إحياء العلوم، كتاب اسرار الحج، فصل اول، باب فضيلة المدينة الشريفة علي ساير البلاد، ج 1، ص 244 به نقل از جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان، نشراسراء، قم، ج1، ص73.