پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ وهابیون تبرک به آثار انبیاء و اولیاء الهی را شرک دانسته و آن را به مشروع و نامشروع تقسیم می‌کنند. یکی از معیارهای آنان برای تشخیص تبرک مشروع از نامشروع؛ معین و قابل حس بودن، یا تخیلی بودن تبرک است. ابن عثیمین در تقسیم تبرک به صحیح و باطل می‌گوید: تبرک صحیح آن است که انسان به امور شرعی معین مانند قرآن، تبرک جوید که نجات بخش از شرک است و قرائتش، ثواب و برکات فراوانی دارد، چنان‌چه خداوند فرمود: «و هذا کِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ مُبَارَکٌ [انعام/۱۵۵] و این کتاب مبارکی است که ما آن را نازل کردیم.» و نیز جایز است انسان به امور حسی مشخص، مانند: تعلیم، دعای دیگران، و... تبرک کند، نظیر استفاده از علوم و تبلیغات دینی یک شخص که برای دیگران برکات زیادی دارد.
دسته دیگری از برکات باطل و تخیلی نیز وجود دارد، مانند گمان دجال‌ها به این‌که فلان میت از اولیاء الهی و منشاء برکات است. این برکات، باطل و تخیلی و بی‌اثر است و گاهی شیطان در این امور، آثاری قرار می‌دهد![۱]
نقد و بررسی
اولاً: این ملاک، صرفاً یک جعل اصطلاح است و هیچ اختلافی را در مساله‌ی تبرک، حل نمی‌کند. زیرا بین برکت قرآن و برکت تعلیم و دعای دیگران از حیث محسوس یا نامحسوس بودن، تفاوتی وجود ندارد، چنان‌که همه این موارد، از امور شرعی معین هستند.
ثانیاً: موهوم و باطل خواندن و بی‌اثر دانستن تبرک به اولیاء الهی نیز، یک ادعای بدون دلیل و خلاف تجربه است که نقل‌های‌ متوا‌تر کرامات اولیاء از صدر اسلام تاکنون، آن را رد می‌کند.[۲]
ثالثا: قرآن کریم، شهدا را زنده دانسته و می‌فرماید: «وَلاَ تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ قُتِلُواْ فِی سَبِیلِ اللّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْیَاء عِندَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ.[آل عمران/۱۶۹] و گمان مبر کسانی‌که در راه خدا کشته شدند، مردگانند بلکه نزد خدا زنده‌اند و رزق داده می‌شوند.» از این‌که خداوند، در این آیه‌ی شریفه، حیات شهدا را در مقابل موت قرار داده است، معلوم می‌شود شهدا در حیات برزخی، اوصاف مردگان را ندارند، یعنی قادر به برقراری ارتباط با زنده‌ها هستند پس می‌توانند ازطلب دعای ما آگاه شوند و با اذن خداوند به آن پاسخ دهند، چه این‌که آیه‌ی بعد؛ «وَ یَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِینَ لَمْ یَلْحَقُواْ بِهِم.[آل عمران/۱۷۰] و به کسانی‌که هنوز به آنان ملحق نشده‌اند بشارت می‌دهند.» نیز موید همین برداشت است، و از آن‌جا که امامان شیعه، در شمار شهدایند طلب دعا از آنان مشروع است.

پی‌نوشت:
[۱]. محمد بن صالح العثیمین، مجموع فتاوى ورسائل، تحقیق: فهد بن ناصر، دار الثریا، ۱۴۱۳ ه، باب «من تبرک بشجر أو حجر ونحوهما»، ج۹، ص ۱۸۵.
[۲]. ر. ک: نجم الدین طبسی، شناخت وهابیت، قم، دلیل ما، ۱۳۹۱ش، صص۴۷۹-۵۷۱.