پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_‌ مسلمانی که طبق ادله قطعیه به این باور برسد که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و ائمه(علیهم السلام) ناظر بر اعمال ایشان هستند، قطعا رفتار خود را طبق سنّت پیامبر رحمة للعالمین، تنظیم خواهد کرد،‌ نه آنچه امروزه به اسم اسلام ولی به صورت تکفیر و قتل و غارت توسط گروهک‌های تکفیری چون داعش انجام می‎شود. امّا متاسفانه وهابیت این عقیده را ردّ نموده است، غافل از اینکه این بحث، پشتوانه قرآنی محکمی دارد و ردّ‌ این مطلب در واقع ردّ‌ قرآن است. دو آیه شریفه زیر به روشنی این مطلب را اثبات می‌نماید:

«يَعْتَذِرُونَ إِلَيْكُمْ إِذَا رَجَعْتُمْ إِلَيْهِمْ قُل لاَّ تَعْتَذِرُواْ لَن نُّؤْمِنَ لَكُمْ قَدْ نَبَّأَنَا اللَّهُ مِنْ أَخْبَارِكُمْ وَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلَى عَالِمِ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ.[التوبة/94] هنگامى كه به سوى آن‌ها (كه از جهاد تخلّف كردند) بازگشتيد، از شما عذرخواهى مى‏‌كنند. بگو: «عذرخواهى نكنيد، ما هرگز به شما ايمان نخواهيم آورد، چرا كه خدا ما را از اخبارتان آگاه ساخته و خدا و رسولش، اعمال شما را مى‏‌بينند سپس به سوى كسى كه داناى پنهان و آشكار است بازگشت داده مى‏‌شويد و او شما را به آنچه انجام مى‏‌داديد، آگاه مى‏‌كند.»

«وَقُلِ اعْمَلُواْ فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ وَسَتُرَدُّونَ إِلَى عَالِمِ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ.[التوبة/105] بگو عمل كنيد! خداوند، رسول او و مؤمنان، اعمال شما را مى‏‌بينند. و به زودى، به سوى داناى نهان و آشكار، بازگردانده مى‏‌شويد و شما را به آنچه عمل مى‏‌كرديد، خبر مى‏‌دهد.» بنابراین گرچه در آيه اول رؤيت را به خداوند عزّ وجلّ و رسول خدا (صلّي الله عليه و آله) نسبت داده ولی در آيه دوم علاوه بر خدا و رسول، به مؤمنان نيز نسبت داده است.

اما عمده شبهاتی که راجع به دلالت این آیات مطرح است، یکی این است که منظور از رؤیت،‌ علم است؛ یعنی مؤمنان از اعمال بندگان با خبر می‌شوند[1]. اما این تفسیر اشتباه است چرا  که منظور از رؤيت در آيه مباركه به معنای رؤيت بصری است و نه رؤيت علمی؛ چرا كه این فعل در آیه شریفه یک مفعول گرفته است. جوهری می‌نویسد: «الرؤية بالعين تتعدى إلى مفعول واحد، وبمعنى العلم يتعدى إلى مفعولين. [2] رؤيت با چشم، يک مفعولی و رؤیت به معناى علم و آگاهی دو مفعولی است.»

شبهه دوم این است که مراد از "اعمال" در آیه، آثار و نتايج مترتب بر آن است نه خود اعمال.[3] اما این تفسیر نیز جدای از اینکه خلاف ظاهر آیه است، اشکال دیگری نیز دارد و آن اینکه اين فقط مؤمنان نيستند كه آثار اعمال مؤمنان را مي‌بينند، بلكه حتی كفار نيز آثار اعمال مؤمنان را می‌بينند.

شبهه سوم این است که رؤیت مؤمنان در قیامت صورت می‌گیرد نه دنیا.[4] این کلام نیز نادرست است چراکه در آيه مباركه دو مقطع زمانی مطرح شده: «فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ» و نيز: «وَسَتُرَدُّونَ إِلَى عَالِمِ الْغَيْبِ وَ الشَّهَادَةِ فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ». از آنجا که مقطع دوم مربوط به آخرت است، قطعاً باید این مقطع اول در دنیا باشد. بنابراین در همین دنیا پیامبر (صلی الله علیه و آله) و گروهی از مؤمنان صالح، که قطعاً ائمه (علیهم السلام) از آنانند، اعمال بندگان را می‌بینند.

پی‌نوشت:‌

[1]. تفسير السلمی، ج1، ص285، دار الكتب العلمية.
[2]. الجوهری، الصحاح، ج6، ص2347، نشر دار العلم.
[3]. الفخر الرازی، تفسير الرازی: ج16 ص186ـ 187، بيروت: دار إحياء التراث العربی.
[4]. ابن كثير، تفسير ابن كثير: ج2، ص401، بيروت: دار المعرفة.