منشاء پيدايش عرفان به صورت يک سبک و سياق خاص و حالت مريد پروري و يارگيري از بدنه ي جامعه خصوصاً افراد عادي که از جامعيت علمي برخوردار نبوده و بنابر اقتضاي زمان و روش زندگي ساده ي خود، پيروي از ساده زيستي را نيکو و پسنديده مي شمردند، چيست؟ با دقت در تاريخ اين مسلک و واکاوي اتفاقات پس از رحلت آخرين رسول خدا، در ميابيم؛ که آغاز نشو و گسترش عرفان و تصوف در اسلام، از مکتب اهل سنت شروع شده است؛ که علت اصلي و اساسي آن سعي خلفاي غاصب اموي و عباسي در جلوگيري از نشر حقايق و معارف اسلامي از طريق خاندان وحي عليهم السلام بوده است. زيرا اين خاندان عصمت و طهارت بودند که همواره، حقیقتاً خلیفه ی خدا بودند و ولي امر مسلمين بودن را اظهار داشتند و دليل خود را نيز، حامل علوم قرآن بودن ذکر مي کردند.[1]

نشر علوم و معارف قرآني از طريق اهل بيت پيامبر صلي الله عليه وآله موجب ثبوت ادعاي حَقه ي ايشان نزد عامّه مردم بوده و در نتيجه موجب فروپاشي اصل و اساس حکومت هاي خلفاي غاصب مي گرديد. همين ترس خلفا از موقعيت خود بود که آنان را وا مي داشت تا از هرگونه ظلم و ستمي نسبت به خاندان رسول الله صلي الله عليه وآله و جلوگيري از نشر معارف اسلامي از طريق آنان، کوتاهي ننمايند. تا آنجا که امام سجاد عليه السلام بعداز فاجعه ي کربلا واسارت شام، هنگام ورود به شهر مدينه در خطبه اي فرمود: « قسم به خداي سليمان، اگر پيامبر به جاي اينکه به آنها سفارش کند مراعات حال ما را بکنند، سفارش مي‌کرد با ما بجنگند، بدتر از کاري که با ما کردند، نمي‌توانستند!».[2]

اين روش دشمن در مقابل سيره ي الهي اهل بيت عليهم السلام آزمايشي سخت و دشوار بود تا عيار مدعيان خداشناسي در اسلام را محک بزند. عده اي بواسطه ي اين طراحي دشمن با لقب و عنوان صوفي، از قرن دوم هجري در جامعه ي اسلامي که اولين بار شخصي به نام ابوهاشم کوفي خود را به اين نام خواند، پيدا شدند،[3] که در همان آغاز شوم تولدشان مورد نکوهش خاندان عصمت قرار گرفتند. اين فرقه هم اکنون نيز بعد از گذشت بيش از 12 قرن از پيدايش خود، راه و طريق دشمنان اهل بيت عليهم السلام را در قالبي ديگر مثل ورود بدعتها به دين مبين اسلام و... در فِرق مختلف و عناوین گوناگون ادامه مي دهد.

منابع:

1- فلسفه و عرفان از نظر اسلام ص 52

2- بحارالانوار،‌ ج 45، ص 147

3- آشنايي با علوم اسلامي/بخش عرفان ص 95  و کتاب مصباح الهدايه ص 86