پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در سال 1893 میلادی، در شهر شیکاگو آمریکا نمایشگاهی بین‌المللی با موضوع فرهنگ تشکیل شد. از برنامه‌های جانبی این نمایشگاه، تشکیل یک جلسه در حوزه ادیان بود. در اولین جلسه تشکیل شده، جای دین بزرگی مثل اسلام خالی بود. این جلسه تبدیل به بزرگترین رویداد این نمایشگاه شد و پارلمان جهانی ادیان در آن سال تشکیل شد.

پارلمان ادیان جهان با نام اختصاری (CPWR) بستری برای برگزاری همایش‌های بین‌المللی در حوزه گفتگو و تعامل ادیان است. پارلمان در سال 1988 م در ایالات‌ متحده ثبت شده و شورای مرکزی پارلمان ادیان در شیکاگو قرار دارد.

پارلمان ادیان در ۱۱–۲۷ سپتامبر 1893 م در ساختمانی که اکنون ساختمان «مؤسسه هنر شیکاگو» است، افتتاح شد و نکته مهم این بود که «محمد الکساندر راسل وب» آمریکایی انگلیسی‌تبار تازه‌ مسلمان، به‌عنوان نماینده مسلمانان در پارلمان ادیان پذیرفته شد؛ اما در حالی که هزاران روحانی، استاد و اسلام‌شناس در جهان وجود داشت، چرا یک آمریکائی تازه مسلمان باید نماینده مسلمانان در این پارلمان باشد؟ این سؤالی است که باید پاسخ داده شود.

برخی سازمان‌ها و شخصیت‌های مسیحی و مسلمان، نسبت به برگزاری و فعالیت پارلمان ادیان موضع گرفته و مخالفت کرده‌اند. «جی.کی.چسترتون» نویسنده مشهور مسیحی، در اظهار نظر تندی در سال 1925 م، پارلمان ادیان را به «معبدی برای پنتئیست‌ها (همه‌خدایی‌ها)» تعبیر کرده است. از مهم‌ترین مخالفت‌های انجام‌شده با این نهاد، واکنش به برگزاری همایش پارلمان ادیان در آفریقای جنوبی است. جمعیت «العلماء» و نیز جمعیت «مسلمانان مخالف خفقان جهانی» (Mago)، به شدت با برگزاری پارلمان ادیان مخالف کردند.[1]

یکی از هدف‌گذاری‌های ایالات‌متحده در برگزاری و حمایت از این نهاد، جایگزینی ادیان نوپدید و انحرافی به جای ادیان الهی است. ترویج و رسمیت‌‌بخشی به فرقه‌های ضاله در حوزه شبه‌معنوی و دینی یکی دیگر از اشکالات پارلمان ادیان است. برای برخی از فرقه‌های انحرافی، در چند دوره اخیر پارلمان ادیان حضور داشته و غرفه‌هایی در نظر گرفته‌ شده بود و مورد حمایت قرار گرفتند.

نکته مهم دیگر این است که چهره‌سازی و تریبون‌دهی به شخصیت‌های دینی همسو با سیاست‌های غرب، در پارلمان ادیان باعث می‌شود افرادی که در این پارلمان شرکت می‌کنند، به‌تدریج به‌عنوان چهره شاخص دین و مذهب خود به دنیا معرفی شوند، که این مسئله از اهداف برگزاری این پارلمان است و باعث می‌شود جریان‌های معنوی انحرافی، فرقه‌ها و عرفان‌های کاذب در پوشش پارلمان ادیان سازمان‌دهی و حمایت شوند.

یکی از پژوهشگران حوزه معنویت‌های نوظهور بعد از شرکت در پنجمین اجلاس پارلمان ادیان جهان در ملبورن استرالیا گزارشی تحلیلی نگاشته و بیان می‌کند هدف این پارلمان ایجاد یک دین واحد جهانی، مخالف ادیان الهی و در خدمت نظام سرمایه‌داری ظالم می‌باشد: «(پارلمان ادیان) مردم جهان را برای اینکه شهروندانی معنوی، آرام، خوش‌ اخلاق، سربه‌زیر و فرمانبردار برای دهکده جهانی، آماده می ساخت».[2]

امام موسی صدر قبل از ربوده شدن در لیبی، در موعظه روزه کلیسای کاتولیک کبوشیین بیروت، با سخنرانی با عنوان «ادیان در خدمت انسان» فرمود: «اديان يكى بودند، زيرا در خدمتِ هدفى واحد بودند: دعوت به سوى خدا و خدمتِ انسان. اين دو، نمودهاى حقيقتى يگانه‏‌اند و آنگاه كه اديان در پى خدمت به خويشتن برآمدند، ميانشان اختلاف بروز كرد. توجه هر دينى به خود آن‏قدر زياد شد كه تقريباً به فراموشىِ هدفِ اصلى انجاميد. اختلافات، شدت گرفت و رنج‌هاى انسان، فزونى يافت».[3] علمای اسلام ظرفیت بالایی در وحدت بین‌ ادیانی دارند. باید مجلس ادیان جهان، توسط دینداران الهی تشکیل شود که اشکالات ذکر شده را نداشته و با اثرگذاری و کارایی بالا در سطح جهانی مطرح شود تا یک مرجعیت پیدا کند.

البته در پارلمان ادیان شیکاگو هم باید فعالیت گسترده و فعّال داشت و از این ظرفیت بالا استفاده کرد تا با شبه‌معنویت‌ها و ادیان، مواجه بدون واسطه پیدا کرد و هم به ترویج دین حق و بیان اشکالات فرق انحرافی پرداخت. در اجلاس ملبورن استرالیا، سخنران‌ها به کرّات تأکید کردند که تمام ادیان جهان پیام صلح را به همراه دارند اما سبک ترویج آن متفاوت است و همه باید با هم بیشتر همکاری کنند؛ این موضوع ظرفیت بالایی برای ورود و ترویج دین حق دارد.

پی‌نوشت:
[1]. بسیج نیوز، تیتیر خبر: گزارشی از فعالیت‌ها و اهداف پارلمان ادیان در آمریکا، کد خبر: ۸۶۰۹۷۱۵ ، ۳۰ آذر ۱۳۹۴.
[2]. به سوی یک دین جهانی (گزارش تحلیلی پنجمین اجلاس پارلمان ادیان جهان در ملبورن استرالیا)، حمیدرضا مظاهری سیف، ناشر صهبای یقین، 1391، ص 118 و 119.
[3]. سایت امام موسی صدر، تیتر خبر: راه ناتمام؛ ۳۸ سال پس از کبوشیین، تاریخ نشر: ۳۰ بهمن ۱۳۹۱.
محمدجواد نصیری